Mars

sztwŏrtŏ planeta Słōnecznego Układu
Tyn artikel je ô planeće. Dej pozōr tyż: rzimski bůg Mars.
Mars ♂

Naćiś uobrozek, coby go powjynkszyć
Zdjynće Marsa kere zrobjyua sonda Viking 1

Uodkryće
Uodkrywca -
Data uodkryćo Znony we starożytnośći
Parametry uorbity (J2000)
Strzedńe uoddalyńe uod Słůńca 227 936 637 km
1,523 662 31 j.a.
Uobwůd orbity 1,429 T m
9,553 j.a.
Mimostrzůd 0,0935
Peryhelium 206 644 545 km
1,381 333 46 j.a.
Aphelium 249 228 730 km
1,665 991 16 j.a.
Rok gwjozdowy 686,9601 dni
(1,8808 lot)
Synodyczny uokres uobjygu 779,96 dni
2,135 lot
Gibkość uorbitalno min. 21,97 km/s
stř. 24,13 km/s
maks. 26,50  km/s
Satelity naturalne 2
Charakterystyka fizyczno
Szyrzka růwńikowo 6 804,9 km
(0,533 Źymje)
Szyrzka bjegunowo 6 754,8 km
(0,531 Źymje)
Klapńyńće 0,00736
Plac 1,448×108 km²
(0,284 Źymje)
Uobjyntość 1,638×1011 km³
(0,151 Źymje)
Masa 6,4185×1023 kg
(0,105 Źymje)
Gynstość 3,934 g/cm³
Přispjyšyńy grawitacyjne na růwńiku 3,69 m/s²
(0,376 g)
Gibkość ućeczki 5,027 km/s
Uokres zwyrtńyńćo 1,025 957 d (24 h 36 min)
Gibkość uobrotu 868,22 km/h (na růwńiku)
Nachylyńe uośi
planety
25,19°
Deklinacyjo 52,886 50°
Albedo 0,15
Temp. powjerzchńi*
– minimalno 133K (-140 °C)
– středńo 210K (-63 °C)
– maksymalno 293K (20 °C)
Skuod atmosfery
Ciśńyńe atmosferyčne 0,7-0,9 kPa
Dwutlynek wůngla 95,32%
Azot 2,7%
Argon 1,6%
Tlyn 0,13%
Tlynek wůngla 0,07%
Para wodno 0,03%
Tlynek azotu 0,01%
Neon 2,5 ppm
Krypton 300 ppb
Ksenon 80 ppb
Uozon 30 ppb
Metan 10,5 ppb

Mars – sztworto podug uoddalyńo uod Słůńca planeta Ůkuodu Słůnečnygo. Mjano planety je wźynte uod mjana rzimskigo bůga wojny – Marsa. Przijynto tak skiż jygo farby, kera przi uobserwacyji wydowo śe być rdzawo-czerwůno a kojarzůła śe starożytnym s pożůgům wojynnům. Widźany uodćyń bjere śe stůnd, aże powjerzchńo planety je pokryto tlynkůma żelaza. Mars mo dwa ńywjelge kśynżyce uo ńyrygularnych ksztoutach – Fobosa a Deimosa – prawdopodobńy sům to dwje planetoidy przechwycůne bez pole grawitacyjne Marsa. Przipuszczo śe, co na Marśe můguo kjejś powstać żyće, nale uobecńy ńy mo na to solidnych dowodůw.

Mars je jydnům s pjyńću planet widocznych gouym ślypjym. W uopozycyji uośůngo jasność do -3,0 wjelgośći gwjazdowyj a szyrzka kůntowo do 25".