Powōdź tysiōnclyciŏ
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Powōdź tysiōnclyciŏ (pol. Powódź tysiąclecia, miym. Jahrtausendflut)[1][2] to je miano lŏ powodzi, co zaloła Postrzodkowõ Ojropã we lipniu 1997 roku. Tykła ôna Czechy, Polskã, Niymce, Słowacyjõ a Austryjõ (tyż Gōrny a Dolny Ślōnsk). Zginyło we ônyj 114 ôsōb, a zrobiyła szkody na 4,5 milijardu dolarōw amerykōńskich.
Miano edytuj
We ynglandzkij literaturze powōdź ta mianowanŏ je „strzodkowoojropejskŏ powōdź 1997” (yngl. 1997 Central European flood), pōniywŏż tykła ôna bezma wszyjske krŏje Postrzodkowyj Ojropy. We Polsce a Niymcach funkcjōniyruje ôkryślynie „powōdź tysiōnclyciŏ” (pol. powódź tysiąclecia, miym. Jahrtausendflut), nale ekstra Niymce używajōm tyż miana „ôderskŏ powōdź” (miym. Oderhochwasser), skirz tego iże we niymieckij perspektywie tykła ôna ino Ôdrã. W Czechach gŏdajōm „morawske powodzie” (czes. moravské povodně).
Prziczyny edytuj
W połedniowo-zachodnij Polsce a pōłnocno-weschodnich Czechach wystōmpiyły dwa ôkresy wystrych ôpadōw, piyrszy ôd 3 do 10 lipnia, drugi ôd 17 do 22 lipnia[1]. Na przestrzyństwie, kaj wystōmpiyła powōdź (ôd Polski do Austryje) w czasie pŏru dni śleciała miesiyncznŏ wielość ôpadōw, a na bergach nawet dwumiesiyncznŏ[3].
Zalōnia edytuj
Potop napoczōn sie 5 lipnia w Czechach, a 6 lipnia rozniosła sie na Polskã. Tedy poziōm wody dźwigoł sie nawet ô sztyry metry na pōł dnia[1]. Piyrszymi zalōnymi polskimi miastami bōły Prudnik i Guchołazy we Gōrnym Ślōnsku. Niyskorniyjszego dnia nawiydziōł ône prymier Włodzimierz Cimoszewicz. Ze Prudnika a bliskich dziedzin ewakuowane bōły 192 ôsoby[4]. Powōdź wartko rozniosła sie ôd Chałupek po Racibōrz. We Kłodzku zawaliyło sie pŏrã na kelaset lŏt starych kamynic. 8 lipnia woda dotrzała do Krapkowicōw. We drugij etapie wela ôd powodzi spłynyła bez Ôdrã a po drōdze zatopiyła place we ôkolicy. Zajta ôd Ôpola na lewym kraju ôstała zalōnŏ 10 lipnia, Wrŏcłōw a Rybnik 12 lipnia, a dalij Gogōw. Wody zwolniyły, kej dotrzały do polsko-niymieckij granice, co dało wiyncyj czasu na rychtowanie, tōż szkody bōły fest myńsze[1].
Prezydynt Aleksander Kwaśniewski ôgłosiōł we Polsce na jedyn dziyń żałobã nacyjnõ 18 lipnia[5].
Przipisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Zbigniew W. Kundzewicz, Summer 1997 Flood in Poland in Perspective [w:] O.F. Vasiliev i inni, Extreme Hydrological Events: New Concepts for Security, „NATO Science Series: IV”, 78, Springer Science & Business Media, 2007, s. 98, ISBN 978-1-4020-5740-3.
- ↑ Martin Doring, The Politics of Nature: Constructing the German Reunification during the Great Odra Flood 1997 [w:] Riyan J.G. van den Born, W.T. de Groot, Rob H.J. Lenders, Visions of Nature: A Scientific Exploration of People's Implicit Philosophies Regarding Nature in Germany, the Netherlands and the United Kingdom, „Kultur: Forschung und Wissenschaft Series”, 4, LIT Verlag Münster, 2006, s. 155, ISBN 978-3-8258-9008-7.
- ↑ Dorzecze Odry Powódź 1997, Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 1999, s. 8–13, ISBN 83-916202-6-3.
- ↑ Andrzej Dereń, Dwa i pół tysiąca poszkodowanych, Wielka powódź '97, „Tygodnik Prudnicki”, 27 (861), 4 lipca 2007, s. 12.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1997 r. w sprawie opuszczenia flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej