Jaborygyny

Jaborygyny – mjano rdzynnygo noroda Australije, kery přibůu na tyn kůntynynt s Azyje kole 40 000 rokůw nazod. Terozki žyje uůnych sam kole 460 tyśůncůw.

Přemjyškujům zauobyč licho zaludńůne a ńyurodne uobšory Zachodńij Australije, Queenslanda a Půunocnygo Terytoryja. Mnogo populacyjo Jaborygynůw přemjyškuje nale šrůmowiska we srogich mjastach Australije.

Jaborygyny sům zauobyč zarachowane do čorny čowječyj rase, baj podug ńykerych antrůpolůgůw twořům špecyjalno rasa abo zorta australojidalno. Pod wzglyndym fizykowym majům natura:

ćymno karnacyjo (farba uod šekůladowyj do čornyj)
kryncůne abo welowane, brůnotne a čorne kuduy
dugo gowa (dolichocefalijo)
šyroko šnupa
průgnatyzm
mocne zymby

Uchowali swojy zawjyřyńa. Religijo Jaborygynůw, tako kej inkšych norodůw co žyjům we takućkich warůnkach, je fest zmotlano s noturům a źymjům - čowječům muterkům. Rdzynne pńoki Australije kwolůuy grůnt, zawjyřajůnc, iže dušyčki uojcůw učyńůuy jeji forma downo rańśi na co prawjům Čas Śńika. To ś ńich bjerům śe wšyjske elymynty notury, ćoua na ńebje, flancynweld, founa a jejich potůmne.

Cifra Jaborygynůw bez fal ślatowaua aže do 30. rokůw XX wjeka, kedy (1933) jejich cifra uocyńano ino na 67 tyśůncůw. Australijowe regyrůngi aže do pouy 60. rokůw XX wjeka uůnačůuy napřoćiw Jaborygynůw politika asymilacyje pod drukym a dźepjyro uowdy wyškryfloli uůnych s uoficjalnygo Festbucha Flancynwelda a Foůny tygo landu i přijmńůnto prawiduo asymilacyje ze samośćy. Dźepjyro uode 1984 goda radujům śe uůńi we pounośći welůnkowym rechtym. Postřůd Jaborygynůw ukozuje śe srogšo arbajtlůuza a uožarstwo kej postřůd uostauyj tajle noroda Australije.

13 lutygo 2008, prymjer Australije wyguośůu we parlamyńće ryjda, we keryj wajou uo wybočyńy Jaborygynůw za sekirowańy a půńywjyrańy, we tymu za praktiki mjan. zraubowany gynyracyje.