Nerůn
 |
Tyn artikel ńy bůł jeszcze sprawdzůny we poprawnośći zapisowańo Steuerowům uortografijům a gramatycznyj. Jeli zdo Ći śe, co je to fest do porzůndku narychtowany artikel, symńij tyn muster. Tyn artikel niy bōł jeszcze sprawdzōny we poprawności zapisowaniŏ Ślabikŏrzowym szrajbōnkym a gramatycznyj. Jeli zdŏ Ci sie, co je to fest do porzōndku narychtowany artikel, symnij tyn muster. |
Nerůn (Lucius Domitius Ahenobarbus, a po adopcyje bez Klaudjuša Tiberius Claudius Nero Caesar Drusus Germanicus) – ur. 15 grudńa 37 we Ancjům - um. 9 čerwca 68 we Řimje) – cysoř řimski we lotach 54 - 68, syn Gnyjuša Důmicjuša Ahynobarbusa a Agrypiny Muodšyj - půźńijšej žůny cysořa Klaudjuša.
Wychowanek Syneki Muodšygo, wbrew powšychńy panujůncyj uopińje (kero zawdźynčo wybitnymu historykowi Tacytowi) mjou wjelgo grajfka poetycko a aktorsko. Cysoř řimski uod 54 roku, kedy to jygo matka uotrůua swojygo chopa a přejyua wuadza. Nerůn uodsůnůu půźńij matka uod ajnflusu na wuadza, a we kůńcu, we 59 roku, zlećiu jeji zamordowańy. W 62 roku Nerůn hajtnůu śe s Poppeům, kero pjyrwy boua žůnům Rufrjusa Crispinusa, a nastympńy Uothůna - kamrata Nerůna. Poppea bůua kochankům Nerůna juž uod 58. Umřyua we 66 roku, odug Swetůńuša we wyńiku kopńjyńća zadanygo bez moužůnka, gdy bůua we ćůnžy.
We 64 roku shacowou śe Řim. Nerůn wykořistoú fakt, aže srogi plac mjasta śe zwolńiu a rozkozou wybudować uolbřimi pauac. Wywououo to podejřyńo, rozpowšychńane bez wrůge cysořowi strůnńictwa we synaće, jakoby to Nerůn rozkazou shajcować mjasto. Ńy je to prawdopodobńy prowda, gdyž wůwčas Řim hajcowou śe čynsto, bůuo to zwjůnzane ze sposobym stawjańo budynkůw. Podug Tacyta (Ročńiki ks. XV, rozdź. 44), Nerůn chcůnc uodćůngnůńć uod śebje podejřyńo, wina za požar ściepou na zamješkujůncych we Řimje chřeśćijan, co stouo śe přičynům fali krwawych represyji. Uo uowych represyjoch wspůmino Swetůńuš we žywoće Nerůna rozdz. 16: "Ukarano torturůma chřeśćijan, wyznawcůw nowygo a zbrodńičygo zabobůnu".
Despotyzm Nerůna wywouywou coroz srogše ńyzadowolyńy. W marcu we Galiji zbůntowoú śe přećiwko ńymu Windeks, powstańo wybuchy we Hišpańiji a Judyji. Juž na počůnku kwjetńo wojsko we Hišpańje uobwououo cesařym Galbym. Uopuščůny nawet bez gwardja pretorjańsko, zdradzůny bez nojbližšych wspůupracowńikůw, Nerůn popeuńiu samobůjstwo 9 čyrwca 68 roku.