Czŏrnŏ dziura to je plac we czasoprzestrzyństwie, kerego bez wpływ grawitacyje, nic – cuzamyn ze światłym – niy może ôpuścić[1]. Zgodnie ze ôgōlnõ teoryjōm zglyndności, do jeji nastōniŏ zdatne je nagrōmadzynie dostatecznie srogij masy we ôdpednio małyj ôbjyntości. Czŏrnõ dziurã ôbtŏczŏ matymatycznie zdefiniowanŏ wiyrchnia nazywanŏ horyzōntym zdarzyń, kerŏ wyznaczŏ granicã bez nawrotu. Nazywŏ sie jōm „czŏrnõ”, pōniywŏż doimyntnie pochłōniŏ światło trefiajōnce w horyzōnt, a niy ôdbijŏ niczego, jak ciało perfekt czŏrne w termodynamice[2]. Kwantowŏ teoryjŏ pola przewiduje, iże czŏrne dziury ymitujōm prōmiyniowanie jak ciało perfekt czŏrne ô niyzerowyj tymperaturze. Tymperatura ta je ôpacznie proporcjōnalnŏ do masy czŏrnyj dziury, co sprawiŏ, iże barzo ciynżko jy zaôbserwować we wypadku czŏrnych dziur ô masie gwiŏzdowyj abo srogszych.

Czŏrnŏ dziura
Czŏrnŏ dziura ze galaktyki Messier 87

10 kwietnia 2019 wyuczyni z programu EHT ôpublikowali piyrszy w historyji ôbrŏz czŏrnyj dziury, bydōncyj w cyntrum galaktyki Messier 87[3].

„Czŏrnŏ Dziura” Laplace’a edytuj

We klasycznyj teoryji grawitacyje Isaaca Newtona tajleczka we spoczynku daleko ôd cyntrum grawitacyje mŏ imyntnõ ynergijõ rōwnõ nulowi

 

stōnd mōmy:

 

Prōmiyń Schwarzschilda   je delkōm ôd cyntrum prziciōnganiŏ, w keryj wartkość tajleczki je rōwnŏ wartkości światła w prōzni   Stōnd

 

Przipisy

  1. Robert M. Wald, General Relativity, University of Chicago Press, 15 mŏja 2010, ISBN 978-0-226-87037-3 [dostymp 2021-05-06] (angelski).
  2. Thermodynamics of Black Holes, web.archive.org, 20 listopada 2012 [dostymp 2021-05-06] [zarchiwizowane z adresy 2012-11-20].
  3. The Event Horizon Telescope Collaboration, et. al. First M87 Event Horizon Telescope Results. I. The Shadow of the Supermassive Black Hole. „The Astrophysical Journal Letters”. 875 (1), s. L1, 2019-04-10. The American Astronomical Society. DOI: 10.3847/2041-8213/ab0ec7. ISSN 1538-4357 (ang.). 

Linki zewnyntrzne edytuj