Słōńce: Porōwnanie wersyji

Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusyjŏ | wkłŏd)
m Bot: Migrating 210 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q525 (translate me)
m uortograficzne a tychńiczne, replaced: jak → kej , pů → po , w → we (9) using AWB
Linijŏ 4:
wele keryj kwyrlo [[Źymja]], inksze [[planeta|planety]] a myńsze [[ńybjeske ćoła]]. Klara to nojwidńyjszy uobjekt na ńybje a uobyczne zdrzůdło energije, kero przibywo ku Źymji.
 
Astronůmiczny simbol Słůńca to ''uokrůng s punktym we postrzodku'': [[Plik:Sun_symbolSun symbol.svg|14px|☉]] (Unicode: 2609).
 
Słůńce je gwjozdům [[głůwny ćůng|głůwnygo ćůng]] (V klasa widnośći). [[Typ widmowy]] uod ńigo (G2) charakteryzuje bjoławo [[farba]] a uobecność we [[widmo|widmje]] [[lińje spektralne|lińji]] zjůńizowanych a neutralnych metali a fest lichych lińji [[wodůr|wodoru]].
 
Klara leży wwe jydnym s ramjůn szpiralnych [[Mlyczno Cesta|Galaktyki]], 26 tyśyncy [[śwjytlny rok|śwjytlnych rokůw]] uod jeji postrzodka a ůngyfer 26 rokůw śwjytlnych uod plaszczyzny [[růwńik]]a [[galaktyka|Galaktyki]]. Kwyrlo wele cyntrům Mlycznyj Cesty gibko na 220  km/s we czaśe 226 miljůnůw lot, co dowo bez 20 uobjygůw po dźiś dźyń we gyszichće gwjozdy. Uod Słůńca dźeli nos ůngyfer 150 mln km.
 
== Budowa ==
 
Słůńce je kuglům [[plazma|zjůńizowanygo gazu]] uo [[masa|maśe]] 1,9891 × 10<sup>30</sup> kg (333 950 mas Źymje), przi czym 74% zajmowo [[wodůr]], 25% - [[hel]], a myńi jakkej 1% to ćyńżejsze elementy a roz za kedy proste chymiczne spojiny (zwjůnzki). Kugla [[plazma|plazmy]] utrzimywano je we hydrostatycznyj růwnowadze skiż śiły [[grawitacyjo|grawitacyje]] s jydnyj zajty a rosnůncym a tyż s głymbokośćům a ćiśńyńym gazu, kere růwnoważy ćynżar materyje ponad. W cyntrům [[ćiśńyńy]] erbuje wertość 1016 [[Paskal|Pa]], co je wyńikym faktu, aże jůndro rozhajcowuje śe do tymperatury poranośće miljůnůw stopńi, we keryj to tymperaturze můgům już zalajzować [[reakcyjo jůndrowo|reakcyje jůndrowe]]. W przipadku gwjozd głůwnygo cugu reakcyjům jůndrowům, kero dowo ynergijo je pomjana wodoru wwe hel. [[Gynstość]] materyje wwe jůndrze Słůńca to 1,5×105 &nbsp;kg/m³, nale wysoko tymperatura trzimje materyja wwe stańy gazowym, atoli gynstość gazu na wjyrchu to 10-4 10–4&nbsp;kg/m³, czyli je to prawje průżńo. Na podstawje uodmjynnych własnośći [[plazma|plazmy]] a procesůw wwe ńij zachodzůncych, kere wyńikajům s růżńic wwe gynstośći i tymperaturze, idźe wyrůżńić trzi roztůmajte becyrki postrzodku Słůńca: jůndro, uotoczka a atmosfera.
 
== Ewolucyjo Suůńca ==
{{ort}}
[[Plik:Sun Life.png|thumb|500px|Cykl žyćowy Suůńca]]
Připuščo śe, aže Suůńce powstouo ůng. 4,6 milijorda lot tymu. Po trwajůncym kilkadźeśůnt miljůnůw lot uokreśe kurčyńo śe uobuoku mjyndzygwjozdowygo, Suůńce rozpočyuo pobyt na [[ćůng guůwny|ćůngu guůwnym]] (zob. [[Djagrům Hertzsprůnga-Russella|Djagrům H-R]]). Bez 4,6 milijorda lot Suůńce zwjynkšůúo swůj průmjyń uod 8 do 12%, a jasność uo uok. 27%. Zawartość wodoru wwe jůndře modygo Suůńca wynośiua ůng. 73%, uobecńy juž yno 40%. Kedy zapasy wodoru wyčerpjům śe, co nastůmpi za myńi wjyncyj kolejne 5 mld lot, Suůńce zmjyńi śe wwe [[čerwůny uolbřim|čerwůnygo uolbřima]], po čym uodřući zewnyntřne warstwy, přeistačajůnc śe wwe [[bjouy kařeu|bjouygo karua]]. Bez wjela milijordůw lot bydźe styguo, až stańy śe [[čorny kařeu|čornym karuym]] (wšychśwjot je ješče za mody, by istńouy take uobjekty).
 
[[KategoriaKategoryjo:Słůńce|!]]
 
{{Link FA|da}}