Wersyjŏ ze dnia 09:37, 8 lis 2008 edytuj Lajsikonik (dyskusyjŏ \| wkłŏd) Administratorzi 29 164 edycje m Nowo Gwinyja přećepano do Nowo Gwinyjo: uort ← Starszŏ edycyjŏ		Wersyjŏ ze dnia 09:38, 8 lis 2008 edytuj cŏfnij Lajsikonik (dyskusyjŏ \| wkłŏd) Administratorzi 29 164 edycje Nie podano opisu zmian Nowszŏ edycyjŏ →
Linijŏ 1: [[Grafika:LocationNewGuinea.png\|thumb\|250px\|right\|Pouožyńe Nowyj Gwinyje na karće]] [[Grafika:New Guinea.png\|thumb\|250px\|right\|Karta Nowyj Gwinyje]] '''Nowo ~~Gwinyja~~Gwinyjo''' ([[angelsko godka\|ang.]] ''New Guinea'', [[indůnezyjsko godka\|indůnez.]] ''Irian'') to je [[wyspa]] we zachodńij tajli [[Uocean Spokojny\|Uoceanu Spokojnygo]], we [[Mylanezyjo\|Mylanezyje]], drugo podug placu na Źymje (po [[Grynlandyjo\|Grynlandyje]]). Zajmuje 786 000 km² placu a půmjyškuje ja ůng. 9 mln. ludźi. Pode wzglyndym polityčnym je roztajlowano mjyndzy [[Indůnezyjo]] (zachodńo tajla) a [[Papua-Nowo ~~Gwinyja~~Gwinyjo]] (wschodńo tajla). Uod [[Australijo (kůntynynt)\|Australije]] je uoddźelůno na pouedńu bez [[Ćyśńina Torresa]]. Uod zachodu sůmśaduje s [[Archipelag Malajski\|Archipelagym Malajskim]], uod wschodu - s [[Archipelag Bismarcka\|Archipelagym Bismarcka]] a [[Wyspy Salůmůna\|Wyspůma Salůmůna]]. Na pouedńu wyspy je ńiźina s [[bažuoy\|bažouůma]], teryn wznośi śe ku cyntrum wyspy, kaj je pora pasmůw gůrskich, s nojwyžšymi ščytůma wysokimi na 5000 [[myjter\|m]] n.p.m. Guůwne řyki: [[Fly]], [[Sepik]] a [[Mamberamo]]. Ze surowcůw wystympuje sam [[ropa naftowo]] a [[zuoto]]. Wjynkšość ludnośći to [[Papuasy]]. Lo [[Ojropa\|Ojropejčykůw]] wyspa uodkryu [[Portůgalijo\|Portůgalčyk]] [[Jorge de Meneses]] we [[1526]] roku. We [[XIX wjek]]u wyspa potajlowano mjyndzy [[Ńiderlandy]], [[Ńymcy]] a [[Wjelgo Brytańijo]]. Uod [[1905]] tajla brytyjsko přelozua pod admińistarcyjo Australije. Tajla ńymjecko zostoua po [[I wojna śwjatowo\|I wojńe śwjatowyj]] překazano [[Australijo\|Australije]] kej [[terytorjům mandatowe]], a uod [[1945]] - [[terytorjům powjerńiče]]. We [[1949]] Australijo skuplowoua oubje tajle we [[Terytorjum Papui a Nowyj Gwinyje]], kere istńouo do [[1975]] roka, we kerym uoguošůno ńypodleguość [[Papua-Nowo ~~Gwinea~~Gwinyjo\|Papui-Nowyj Gwinyje]]. Uo tajla zachodńo wadźiuy śe Ńiderlandy s Indůnezyjům bez lata [[1949]]-[[1963]], na kůńec we 1963 roku přiuůnčůno ja ku Indůnezyje kej [[Irjan Zachodńi]]. Gospodarka je sam uoparto guůwńy na prymitywnym bauerstwje, ńywjelge wydobyće zuota, [[mjydź]]i, [[střybuo\|střybua]] a inkšych. Wyspa je fest licho [[urbańizacyjo\|surbańizowano]] a ńywjela je sam drogůw.

Nowo Gwinyjo: Porōwnanie wersyji