|
[[Image:Chinese astronomer 1675.jpg|thumb|Wyobražyńy chińskigo astrůnůma]]
[[Image:Ing telescopes sunset la palma july 2001.jpg|thumb|KilkaPora s kilkůnastu teleskopůw w [[Uobserwatorjům Roque de los Muchachos|uobserwatorjům Roque de los Muchachos]] na wyspje [[La Palma (wyspa)|La Palma]] na Wyspach Kanaryjskych. Uod lewyj Teleskop Willijůma Herschela, Uotwarty Teleskop Holynderski, Teleskop Zyńitowy Carlsberg, Šwedzki Teleskop Suůnečny, Teleskop Izaaka Newtůna i Teleskop Jacobus Kapteyna.]]
'''AstrůnůmjaAstrůnůmijo''' ([[Grecko godka|gr.]]: ἀστρονομία) - nauka uo [[Ćouo ńybjeske|ćouach ńybjeskychmodrych]], jeich budowje, ruchach, pochodzyńu ia ewolucyjiewolucyje a tyžuoroz uo materiimateryje rozprošůnej we přestřyńi kosmičnejkosmičnyj (zwanejmjanowanyj tyž [[Kosmos (astrůnůmja)|kosmosym]]). AstrůnůmjaAstrůnůmijo, a śćiślejpo jeiprowdźe jeji tajla zwanomjanowano [[Kosmolůgja|kosmologjům]], zajmuje śe tyž [[Wšechśwjot|Wšechśwjotym]] kej couośćůncoukośćůn. Nazwa astrůnůmjaastrůnůmijo pochodźi s greki: [[Grecko godka|gr.]] ἄστρον ''astron'' (gwjozda) + νόμος ''nomos'' (prawo).
AstrůnůmjynAstrůnůmijo možno inačy uokreślić kej nauka uo wšelkych uobjektach ia zjowiskach znojdujůncych śe poza [[Źymja|Źymjům]].
Dźiśijšo astrůnůmjaastrůnůmijo je śćiślegynau zwjůnzano s [[Astrofizyka|astrofizykům]], kera je zastosowańym prawprow [[Fizyka|fizyki]] do interpretacyjiinterpretacyje wyńikůw uobserwacyjiuobserwacyje astrůnůmičnych. Zwjůnzek tyn je tak guymboki, aže dźiś uobje dźedźiny sům waśćiwjeale jydnośćůnjydnośćům. Můg uůn powstaćpowstoć dźynkiskuli uodkryću, aže ćoua ńybjeske skuadajům śe s takejtakij samejsamyj [[Materja (fizyka)|materiimateryje]], kej wšyjstkewšyjske inkše uotačajůnce nasnos uobjekty.
Uobjekty, kerymi zajmuje śe astrůnůmjaastrůnůmijo, to uůgůućoua ćou ńybjeskychmodre: [[Planeta|planety]], [[Kśynžyc|kśynžyc]]e, [[Planetoida|planetoidy]], [[Gwjazda|gwjazdy]], [[Gwjazdozbjůr|gwjazdozbjory]], [[Asocjacyje gwjazdowe|asocjacyje gwjazd]], [[Grůmady gwjazd|grůmady gwjazd]], [[Galaktyka|galaktyki]], [[Mguawica|mguawice]], [[Grůmada galaktyk|grůmady galaktyk]], [[Materja mjyndzygwjazdowa|materja mjyndzygwjazdowa]], [[Gaz mjyndzygalaktyčny|gaz mjyndzygalaktyčny]], [[Materja ygzotyčno|materja ygzotyčno]], [[Antymaterja|antymaterja]], [[Ćymno materja|materja ćymno]], [[Kwazar|kawzar]]y, [[Čorno dźura|čorne dźury]] i wjela inkšych. Astrůnůmja zajmuje śe badańym procesůw dotyčůncych tych ćou.
[[Muza|Muzům]] astrůnůmii je [[Ůrańa|Ůrańa]].
|
