Leonardo da Vinci: Porōwnanie wersyji

'''Leonardo da Vinci''' po prowdźe {{Audio|it-Leonardo di ser Piero da Vinci.ogg|'''Leonardo di ser Piero da Vinci'''}} (ur. [[15 kwjetńa]] [[1452]] r. wwe [[Vinci (Italijo)|Vinci]] we [[Italijo|Italiji]], um. [[2 majamoja]] [[1519]] r. wwe [[Clos Lucé]] we [[Francyjo|Francyji]]) – italski, [[Uodrodzyńy|rynesansowy]] malyřmalyrz, baumajster, filozof, muzykmuzykant, poetadichter, uodkrywca, matymatyk, mechańik, anatům, geolůggeolog.

UorodźiuRodźił śe a wychowouwychowoł kole mjasta Vinci, bydůnckej ńyślůbnymńyślůbny synymsyn notarjušanotarjusza ser Pjera da Vinci ia chopki, Cateriny. WWe rozůmjyńuwspůłczesnym wspůučesnympojmowańu ńy mjoumjoł nazwiska, čuůnczłůn "da Vinci" uoznačo bowjymuoznoczo "zze mjasta Vińći". JygoJigo peunecołke nazwisko, nadane mu připrzi narodźinach, to "Leonardo di ser Piero da Vinci", čylico uoznoczo "Leonardo, syn sera Piera s mjasta Vińći"<ref>We Italiji nadowano wuůnwčaswuůnczas nazwisko podug pochodzyńo, placu porodzyńo abo profesyjefachu</ref>.

[[Plik:Vitruvian.jpg|150px|thumb|left|''[[ČowjekCzowjek witruwjański]]'' – studjům proporcyji ludzkigo ćouaćoła]]

Leonardo čynstońyroz bůubůł uopisywany kej [[Archetyp (psycholůgja)|archetyp]] "[[Polihistor|čuowjekaczowjeka rynesansu]]", kerygo wydawouoby śe ńyspožytej ćekawośći dorůwnywouadorůwnywoła ino śiuaśůła jygojigo kreatywnośćipomysłůw. ŠyrokoSzyroko uwažauważo śe gouůnygo zakej jydnygo sze nojwjynkšychnojsrogszych malyřymalyrzy wšych časůw ia prawdopodobńy uobdařůnůmnojbarzij nojbařijuobdarzůnům wšychstrůnnůmwszychstrůnnům grafjkůmgrafikům uosobům wwe historyjigyszichće<ref>SůmPodug totakich uopińyludźůw uosůb takychkej jakchoby: [[Gjorgo Vasari]], [[Gjovanni Antonio Boltraffio]], [[Baldassare Castiglione]], "Anůńimo" Gaddjano, Berynsyn, [[Hipolit Taine]], [[Henry Fuseli]], Rio, Bortolon</ref>.

To waśńywłaśńy grajfkagrafika do malowańo přispořiůaprzisporzůła Leůnardowi nojwjynkšejnojsrogszyj popularnośći. Dwje sze jygojigo prac, ''[[MůnaMona Lisa]]'' i ''[[Uostatńo WječeřaWjeczyrza (uobroz Leůnarda da Vińći)|Uostatńo WječeřaWjeczyrza]]'', zajmujůmmajům čouoweprzodńy mjejsca na listach nojsuawńijšychnojznůńszych, nojčyńśćinojczyńśći imitowanych i wspůminanych portretůw i dźeudźeł malarstwa. Růwńy wjelgesroge znočyńyznoczyńy wwe historiigyszichće štukikůnsztu mo škicszkic Leůnarda ''ČuowjekCzowjek witruwjański''. W [[Polska|Polsce]] znůne je tyž dźeuo ''[[Dama s grůnostajym]]'', skiž tygo, iže je jydynům pracům artysty kero znojduje śe w polskych zbjorach. Do časůwczasůw dźiśijšychteroźńich přetrwouoprzetrwoło nojprawdopodobńij 15 jygojigo uobrazůwuobrozůw<ref>IstńijeJe 15 znočůncychznoczůncych uobrazůw, kerych autorstwo připisywaneprzipisywane je bez historykůw Leůnardowi. GuůwńyBezma ino sům to uobrazy na desce, lečnale tyžtyż [[fresk]], dužysrogi rysůnek na papjůřepapjůrze i dwa dźeuadźeła, kere znejdźůnoznojdno we wčesnychwczesnych stadjach pracpracy. DodatkowoDo istńijetygo je pewno ličbaliczba inkšychinkszych prac wwe růžnyroztomajty sposůb připisywanychprzipisywanych Leůnardowi</ref>.

Kej inžyńyrinżyńyr, Leůnardo twořůutworzůł projekty wypředzajůncewyprzedzajůnce jygojigo časczas, uopracowujůncuobsztalowujůnc kůncepcyjo [[helikopter]]a, [[čougpancerwagyn]]ua, wykořistańowykorzistańo podstaw [[Tektůńika puytplat|tektůńiki puytplat]], podwůjnygo kaduba uodźi[[szif]]u ia wjela inkšychinkszych inkšowacyjiinkszowacyji. Wzglyndńy mouamoła ličbalicza jygo půmysuůwpůmysłůw zostouauostoła wćelůnawćelůno wwe žyćeżywobyće za jygojigo časůwczasůw<ref>GuůwńyPrzodńy wyńikouowyńikoło to sze uůgrańičyńuůgrańiczyń techńičnychtechńicznych epoki. Leůnardo prezyntowouprezyntowoł nowočesnenowoczesne podejśće naukowe do [[MetalurgjaMetalurgijo|metalurgjimetalurgiji]] ia [[InžyńyrjaInżůńyryjo|inžyńyriiinżyńyryji]], kere wwe časachczasach rynesansu bůuybůły modymi dźedźinůma modymi. Ńykere sze jygojigo půmńijšychpůmńijszych půmysuůwpůmysłůw, take jakkej autůmatyčnoautůmatyczno nawijarka do špulszpul, eli mašynamaszyna dolo sprawdzańo wytřimouośćiwytrzimałośći drutu na rozćůngańy, wešuywlozły do śwjata techńiki bez wjynkšygowjynkszygo rozgosu</ref>.

Da Vinci pracowourobjůł na nojwjynkšychnojsrogszych dworach Ojropy, m.in. do rodu [[Sforza|Sforzůw]] ia [[MedyceušeMedyceusze|MedyceušyMedyceuszy]]. DoprowadźiuDoprowadźił do znočnygoznocznygo wzrostu poźůmu wjydzy uo [[AnatůmjaAnatůmijo|anatůmiianatůmiji]], [[BudowńictwoLůndowe lůndowebudowńictwo|budowńictwjeLůndowym lůndowymbudowńictwje]] ia [[Hydrodynamika|hydrodynamice]]. ZaznačůuZaznaczůł swojaswojo uobecność tyžtyż wwe dźedźińy architektury, řeźbyrzeźby, filozofiifilozofiji ia pisarstwapisorstwa, nale te zajyńća uodgrywouyuodgrywoły mńijšamyńijszo rola wwe jygojigo žyćużywobyću. Do dźiśdźiśoj přetrwouoprzetrwoło 7000 zajtůw jygojigo notatńikůwnotatkůw sze rysůnkůma, škicůma naukowymi ia notatkůmaszkicůma.