Grziby: Porōwnanie wersyji

Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusyjŏ | wkłŏd)
m Addbot przećepoł 1 linkůw interwiki, terozki bydům ůune na Wikidata
m uortograficzne a tychńiczne, replaced: ) - → ) – , Jyno → ino , w → we (2) using AWB
Linijŏ 1:
[[Plik:Podgrzybek.jpg|thumb|250px|right|Podgřibek]]
{{ort}}
'''Grziby''' ([[uaćińsko godka|uać.]]: ''Mycota, Mycetes, Fungi'' (we l. poj. ''Fungus'') - [[krůlestwo]] abo [[podkrůlestwo]] (zależńy uod przijyntyj systymatyki) przinależne ku [[eukarjoty|uorgańizmům eukarjotycznym]]. Sům uůne uobecne we wszyjstkich [[klimatyczno sztrefa|klimatycznych sztrefach]], nojczyńśćij na lůndźe, s rzodka i we [[woda|wodźe]]. Uopisanych je ůng. 120 tyś [[gatůnek (bjologijo)|gatůnkůw]] grzibůw, a szacuje śe, co je ich cuzamyn ůng. 1,5 miljůna.
 
We tradycyjnych systymatykach ([[Arystoteles]]a, [[Carl von Linné|Linné'a]]) grziby zaliczano do [[źeliny|źelinůw]], do ńyuwzglyndńanyj we tajlůngach kere momy terozki grůmady [[plechowce|plechowcůw]]. We potocznyj śwjadomośći je tak i terozki, mimo, aże we nowych tajlůngach grziby sům jednům ze 6 lińji rozwojowych [[jůndrowce|jůndrowcůw]], a wlazujům we skłod [[supergrupa (bjologijo)|supergrupy]] [[Opisthokonta]] - tyj samyj co i [[zwjyrzynta]]. Majům uůne ńykere cechy wspůlne ze zwjyrzyntůma, jako uobecność [[chityna|chityny]] a [[glikogyn]]u, u ńykerych grzibůw tyż wići. Jynoino grupa [[lyngńowce|lyngńowcůw]], u kerych sům pewne cechy spůlne s źelinůma, zaliczůno je do supergrupy [[Chromalveolata]], we keryj sům tyż rośliny.
 
Grziby to wwe zasadźe wjylokůmůrkowe abo [[kůmůrczaki]] bydůnce uorgańizmůma cudzożywnymi, ńyzdolne do aktywnygo ruchu, uo śćanach kůmůrkowych zbudowanych ze chityny. Nale trefjajům śe wyjůntki ńy pasujůnce do tyj defińicyje, l.b. [[śluzowce]] kere poradzům śe same poruszać.
 
Podug sposobu uodżywjańo, grziby idźe potajlować na [[saprofity]], [[pasożyty]] a [[symbjůnty]].
 
Popularńy, godajůnc "grzib" mo śe na myśli [[hutowy grzib]], uůne zaś sům tajlowane na jadalne, ńyjadalne a trujůnce. Nale ńy je to wwe żodnym raźe tajlůng naukowy abo systymatyczny.
 
Grziby kej jedyne uorgańizmy żywe poradzům rozkłodać [[lignina]], bez cůż połńům ważno rola we [[ekosystym]]je kej [[reducynt]]y - uostatńe uogńiwo pokarmowyj kety.
Linijŏ 15:
{{Commons|Category:Fungi}}
 
[[KategoriaKategoryjo:Grziby|!]]
 
{{Link FA|en}}