Gōrny Ślōnsk: Porōwnanie wersyji
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
|||
Linijŏ 203:
Ofyn trefianym zjawiskym je przipisowanie Ślōnzŏkōm za jŏdło regiōnalne [[Rolada|rolady]] społym ze [[Ślůnske klůski|gōmiklyjzami]] a [[Modro kapusta|modrōm kapustōm]]<ref>{{cytuj strōnã |url=http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-opolskie/Kluski-slaskie-tzw.-biole-kluski |tytuł=Kluski śląskie (tzw. biołe kluski) |praca= Lista produktów tradycyjnych (woj. opolskie)|ôpublikowany=[[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]]}}</ref><ref>{{cytuj strōnã |url=http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-slaskie/Kluski-biale-slaskie |tytuł=Kluski białe śląskie |praca= Lista produktów tradycyjnych (woj. śląskie)|ôpublikowany=[[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]]}}</ref>. Popularnymi ślōnskimi zupami sōm: [[Wodźůnka|wodziōnka]]<ref>{{cytuj strōnã |url=https://www.gov.pl/rolnictwo/wodzionka-wodzianka |tytuł=Wodzionka / wodzianka |praca= Lista produktów tradycyjnych (woj. śląskie)|ôpublikowany=[[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]]}}</ref>, [[ślōnski żurek]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Żurek śląski, czyli tradycyjna, sycąca zupa na obiad |data dostympu = 2021-07-27 |ôpublikowany = gazetapl |url = https://haps.pl/Haps/7,167251,25355208,zurek-slaski-czyli-tradycyjna-sycaca-zupa-na-obiad.html |jynzyk = pl}}</ref>, [[moczka]]<ref>{{Cytuj |autōr = Grażyna Kuźnik |tytuł = Tradycyjne potrawy wigilijne na Śląsku. Nie 12 a 6 dań wigilijnych |data dostympu = 2021-07-27 |ôpublikowany = Dziennikzachodni.pl |url = https://dziennikzachodni.pl/tradycyjne-potrawy-wigilijne-na-slasku-nie-12-a-6-dan-wigilijnych-swiateczne-przepisy/ar/3692270 |jynzyk = pl}}</ref>.
=== Tradycyje ===▼
[[Plik:Procesja konna 1.jpg|thumb|[[Wielkanocnŏ kawalkada]] we Glywicach]]
Jedyn dziedziński zwyk karnawałowy na Gōrnym Ślōnsku zimōm je mianowany [[Wodzynie Bera|Wodzyniym Bera]]. Zimã symbolizuje ôsoba przeblyczōnŏ za bera. Zastawiŏ jōm ôsoba przeblyczōnõ za policyjōna. Ber idzie za inkszymi przeblyczōnymi ludźmi i je wydalany z dziedzinki, a wczaśnij przechodzi sie po dōmach. Gŏdŏ sie tyż, iże ber reprezyntuje zło, kere ôstało wykludzōne z tego placu. Tradycyjnie ônego ôblyczynie je szyte ze słōmy<ref name="mzotradycyje">{{Cytuj |tytuł = Zwyczaje ludowe {{!}} Muzeum Wsi Opolskiej |data = 2012-12-16 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = web.archive.org |url = http://web.archive.org/web/20121216202420/http://www.muzeumwsiopolskiej.pl/node/281}}</ref>. [[Babski Comber]] tyż je ôbchodzōny w tym czasie. Je to bakusowy festiwal zarezerwowany dlŏ bab, nale wstymp majōm tyż chopy przeblyczyni za baby. Zwyk babskigo combru popularny je nojbarzij we ślōnskich strzodowiskach grubiŏrzy<ref>{{Cytuj |autōr = |tytuł = Babski comber |data = 2019-02-10 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = Bonclok.pl - strona internetowa ze śląskim smakiem |url = http://bonclok.pl/ |jynzyk = pl}}</ref>.
Na [[Wjelkanoc|Wielkanoc]] sōm roztōmajte zwyki. Zwykym na [[Pyńdziałek Wielkanocny]] wszeôbecnym na Ślōnsku bōło tm. „[[Wielkanocne Chostanie]]” (''Schmackostern''). Kej na Dolnym Ślōnsku dziouszki bōły bite karwaczym ôzdobiōnym szlajfkami, na Gōrnym Ślōnsku bōły zaôbycz ôblywane wodōm<ref>{{Cytuj |autōr = Franz Schroller |tytuł = Schlesien. Eine Schilderung des Schlesierlandes von Dr. Franz Schroller. Dritter Band. Mit 10 Stahlstichen und 46 Holzschnitten von Theodor Blätterbauer |data = 1889 |data dostympu = 2021-07-28 |wydŏwca = Flemming, Carl |s = 249 |url = https://sbc.org.pl/dlibra/publication/edition/601?id=601&from=&dirids=1 |jynzyk = de}}</ref>. Inkszym wielkanocnym zwykym je [[wielkanocnŏ kawalkada]] (jazda konnŏ), kerŏ w niykerych placach ôdbywŏ sie do dzisioj<ref>{{Cytuj |autōr = Grzegorz Micuła |tytuł = Kawalkada wielkanocna |data = 2019-04-21 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = readandfly.pl |url = https://readandfly.pl/kawalkada-wielkanocna/ |jynzyk = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Ostropa: Tradycyjna kawalkada wielkanocna |data = 2010-04-06 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = gliwice.wyborcza.pl |url = https://gliwice.wyborcza.pl/gliwice/7,95519,7736187,ostropa-tradycyjna-kawalkada-wielkanocna.html?disableRedirects=true}}</ref><ref>{{Cytuj |autōr = Szymon Zmarlicki |tytuł = Osterreiten, rajtowanie, kawalkada... Jak wyglądały wielkanocne... |data = 2020-04-13 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = gliwice.gosc.pl |url = https://gliwice.gosc.pl/doc/6259567.Osterreiten-rajtowanie-kawalkada-Jak-wygladaly-wielkanocne |jynzyk = pl}}</ref>.
Corŏz wiyncyj placōw i społeczności na Ślōnsku fajruje [[Oktoberfest]], na muster [[Bajery|Bajerōw]]<ref>{{Cytuj |autōr = Krzysztof Ogiolda |tytuł = Oktoberfest, czyli bawarskie święto na Śląsku |data = 2017-10-08 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = Nowa Trybuna Opolska |url = https://nto.pl/oktoberfest-czyli-bawarskie-swieto-na-slasku-zdjecia/ar/12558740 |jynzyk = pl}}</ref>.
Do nojwŏżniyjszych familijnych festōw Gōrnoślōnzŏkōw nŏleżōm: [[krzest]], [[piyrszŏ kōmunijŏ]] i [[gyburstag]], w tym nojwŏżniyjszy je piyrszy i piyńćdziesiōnty gyburstag, mianowany [[Abrahama|Abrahamym]]<ref>{{Cytuj |autōr = |tytuł = Gyburstag, czyli świętowanie urodzin na Śląsku |data = 2018-11-10 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = Bonclok.pl |url = https://bonclok.pl/slaskie-tradycje/obrzedy-zwyczaje-i-wierzenia/226-gyburstag-czyli-slaskie-swietowanie-urodzin.html |jynzyk = pl}}</ref>. Ślōnzŏki niy ôbchodzōm imienin<ref>{{Cytuj |rozdzioł = Tambor Jolanta: O śląskich obyczajach, śląskich potrawach i niektórych śląskich słowach |tytuł = 1999 (31-32) – Postscriptum Polonistyczne |data dostympu = 2021-07-28 |url = https://www.postscriptum.us.edu.pl/pl/domowa/numery-archiwalne/1999-31-32/ |jynzyk = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Zwyczaje Śląska i Małopolski |data = 2009-02-02 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = web.archive.org |url = http://web.archive.org/web/20090202103406/http://www.wojewodztwoslaskie.eu/index2.php?id=zwyczaje_slask_malopolska}}</ref>.
Już ôd 4 grudnia Ślōnzŏki ôbchodzōm [[Barbora|świynto Barbory]]. Barbora patrōnuje wszyjskim, co mogōm przi robocie narŏz stracić życie: hajerōm, kopaczōm tunelōw, płatnyrzōm, rusznikŏrzōm i wszyjskim, co robiōm ze materyjami wybuchowymi, nale na Ślōnsku Barborã tradycyjnie celebrujōm grubiŏrze<ref>{{Cytuj |tytuł = Świyntŏ Barbora na świecie |data = 2018-12-04 |data dostympu = 2021-07-28 |ôpublikowany = wachtyrz.eu |url = https://wachtyrz.eu/swiynto-barbora-na-swiecie/ |jynzyk = szl}}</ref>.
=== Mydia ===
Linia 214 ⟶ 226:
Nojbarzij znane ślōnske tańce to: [[Trojak]], [[Grozik]], [[Ôwczarek]], [[Diobōłek]], [[Gołōmbek]], [[Puszczany]], [[Ôd buczku]].
Wielgŏ tukej je rola ZPiT "Śląsk" im. S. Hadyny, kery stoł sie nojwiynkszym i nojznońszym propagatorym ślōnskij kultury w Polsce i na świycie.
▲=== Tradycyje ===
== Religijŏ ==
| |||