Gōrny Ślōnsk: Porōwnanie wersyji

Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
mNie podano opisu zmian
Linijŏ 245:
 
== Ludność ==
{{Main|ŚlůnzokiŚlōnzŏki|Ślōnsko nacyjŏ}}
[[Plik:Ôdsetek Ślōnzŏkōw we krysach ślōnskigo a ôpolskigo wojywōdztwa (2011).png|thumb|Ôdsetek Ślōnzŏkōw we krysach ślōnskigo a ôpolskigo wojewōdztwa]]
Istniynie ôsobnyj [[Ślōnsko nacyjŏ|ślōnskij nacyje]] nacyje je spōrne. W Polsce ôficjalnie niy uznŏwŏ sie ślōnskij nacyje, tak samo w Czechach. Podle polskigo Nŏrodnego Wykazu Wszeôbecnego ze 2002 roku ślōnskõprzinŏleżność nŏrodnośćdo ślōnskij nŏrodności zadeklarowało 173,148 ôsōb, za to we wykazie wszeôbecnym na terynie Czech we 2001 roku ślōnskõ nŏrodność deklarujezadeklarowało 10,878 ôsōb. Nojnowszy wykŏzWykŏz ze roku 2011 wykŏzołpokŏzoł, iże do ślōnskij nŏrodności prziznŏwŏ sie 809 tys. ludzi. Z tego 362 tys. czuje sie ino Ślōnzŏkami, za to ôstatek Ślōnzŏkami i Polŏkami abo Ślōnzŏkami i Miymcami. We 2012 roku we Katowicach zespōł wyuczōnych pod kerownictwym prof. [[Adam Bartoszek|Adama Bartoszka]] ze Instytutu Socjologije Ślōnskigo Uniwerzytetu przekludziōł podszukowanie ôbywatelske, wew kerym miyndzy inkszymi spytano powtōrnie ô nacyjeprzinŏleżność nŏrodnõ. We ôdpowiedzi na to pytanie 49,1% spytanych ôsōb skŏzała ślōnskõ nŏrodność (28,7% spytanych ôsōb skŏzała wrŏz ślōnskõ i polskõ nŏrodność, za to 20% ślōnskõ za jedynõ).
 
Przi analizowaniu sytuacyji socjologicznych panujōncyj na zaczōntku 20. stoleciŏ podkryślŏ sie, iże Ślōnzŏki ze Ôpolskigo Ślōnska niy posiadali rozwiniyntyj nŏrodnyj świadōmości a przekōnaniŏ ô uczestnictwie we nŏrodnyj spōlnocie. Elymyntym jednoczōncym tã zbiorowość bōła wiynź regiōnalnŏ. Poza niylicznõniylicznōm grupōm prawie manifestujōncōm swojã polskość, autochtōniczne Ślōnzŏki ze Ôpolskigo ŚlōnskŏŚlōnska piastowali swoje polske elymynta kulturowe niy za wyrŏz łōnczności ze polskõpolskōm nacyjōm, atoli za elymynt miyjscowego folkloru a kultury, dziynki keryj mogli ôdrōżnić sie ôd Miymcōw<ref>{{Cytuj |autōr = Danuta Berlińska |tytuł = Ślązacy jako wspólnota regionalna w świetle badań socjologicznych na Śląsku Opolskim |cajtōng = Przegląd Zachodni |data = 1990 |issn = 0033-2437 |s = 58 |jynzyk = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autōr = Stanisław Ossowski |rozdzioł = Zagadnienie więzi regionalnej i narodowej na Śląsku Opolskim |tytuł = O ojczyźnie i narodzie |data = 1984 |miyjsce = Warszawa |wydŏwca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |s = 102 |jynzyk = pl}}</ref>.
 
=== Mŏwa ===
{{Uosobny artikel|ŚlůnskoŚlōnskŏ godkagŏdka}}
[[Plik:Zasiyng ślōnskij gŏdki.svg|thumb|upright|left|Zasiyng ślōnskij gŏdki podle [[Stanisław Urbańczyk|Stanisława Urbańczyka]]]]
Jednym z elymyntōw kulturowyj tożsamości Ślōnzŏkōw sōm używane bez nich dialekty, kere ôd stoleci przizwŏlałypōmŏgały poznŏwać swojich a cudzych. Zmŏcniajōm ône spōjność grupy, a ônych wyzbycie sie rōwnoznaczne je z pociepniyńciym spōlnoty. A dyć trza swrōcić uwagõ, iże autochtōni z ludnościōm napływowõnapływowōm używajōm literackij gŏdki, a dialektami posugujōm sie we familiji i ôbrymbie włŏsnyj zbiorowości. Podle klasyfikacyje [[Alfred Zaręba|Alfreda Zaręby]] na terynie Gōrnego Ślōnska wystympujōm dialekty/gwary: [[Ćeszyński djalekt|cieszyński]], [[Glywicki djalekt|glywicki]], [[Jabłůnkowski djalekt|jabłōnkowski]], [[Kluczborski djalekt|kluczborski]], [[Ńymodliński djalekt|niymodliński]], [[Průdńicki djalekt|prudnicki]], [[Uopolski djalekt|ôpolski]].
 
Spōrny je sztatus ślōnskij mŏwy. We gŏdkoznawczych publikacyjach ślōnszczyzna je uznŏwanŏ za dialekt polskij gŏdki. We polskim Nŏrodnym Wszeôbecnym Wykazie we 2002 roku używanie ślōnskigo we dōmowych kōntaktach zadeklarowało 56,6 tys. ôsōb<ref>{{cytuj strōnã|url=http://old.stat.gov.pl/gus/5840_4520_PLK_HTML.htm |tytuł=Ludność według języka używanego w domu oraz województw w 2002 r. |data=2008-07-15 |praca=Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 |ôpublikowany=Główny Urząd Statystyczny |data dostympu=2011-04-21}}</ref>. We wykazie ze 2011 roku było już 529 tys. takich deklaracyji<ref>{{cytuj strōnã |url=http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_ludnosc_stan_str_dem_spo_NSP2011.pdf |tytuł=Ludność według języka używanego w domu, płci oraz charakteru miejsca zamieszkania w 2011 roku |praca=Ludność. Stan i struktura społeczno-demograficzna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. |ôpublikowany=Główny Urząd Statystyczny |data dostympu=2013-04-14}}</ref>.
 
CzeskõCzeskōm gŏdkōm i laszkimi dialektami ludność ôsprŏwiŏ przede wszyjskim na Czeskim Ślōnsku, polskõpolskōm i ślōnskõślōnskōm gŏdkōm zaôbycz we polskij tajli Gōrnego Ślōnska, a tyż miymieckõmiymieckōm gŏdkōm.
 
== Baukōnszt ==