Reinhold Olesch: Porōwnanie wersyji

Usunięta treść Dodana treść
ort
m akcyjo steuer using AWB
 
Linijŏ 32:
 
== Biografijŏ ==
Kej jego fater zginōł na frōncie [[I wojna śwjatowo|I światowyj wojaczki]], familijŏ uzdała sie przekludzić do wsi [[Anaberg (uopolske wojewůdztwo)|Anaberg]] kole [[Wielge Strzelce|Wielgich Strzelec]], we keryj Reinhold nauczōł sie gŏdać po [[Ślōnskŏ gŏdka|ślōnsku]]. Do kōńca życiŏ nawiydzoł i spōmŏgoł sztofowo przŏcieli ze Anabergu. Reinhold Olesch uczōł sie we [[Nysa|Nysie]], a potym w gimnazjum św. Macieja we [[Wrocław|Wrocławiu]]iu. Na zaczōntku lŏt 30. XX stoleciŏ sztudiyrowoł filologijõ i słowiańskõ fōnetykã na Uniwerzytecie we [[Wjedźyń|Wiedziyniu]], kaj uczynszczoł na wykłady m.in. [[Nikołaj Trubieckoj|Nikołaja Trubeckoja]]. Z Wiedziynia przeniōs sie do [[Praga|Pragi]], a potym kōntynuowoł naukã na [[Uniwerzytet Berliński|Uniwerzytecie Berlińskim]] kaj sztudiyrowoł tyż historyjõ i geografijõ. We [[Berlin|Berlinie]]ie styknōł sie z [[Aleksander Brückner|Aleksandrem Brücknerem]] jako egzaminatorem, a potym jego nŏstympcōm [[Max Vasmer|Maksem Vasmerem]], kery stoł sie jego patrōnym. Za namowōm Vasmera Olesch nagrŏwoł słowiańske teksty gwarowe na gramofōnowych platach. Tymatym jego doktorskij dysertacyje ''Zur schlesischen Sprachlandschaft. Ihr alter slawischer Anteil'' („we sprawie ślōnskigo landszaftu gŏdkowego, udzioł we nim wōntku starosłowiańskigo”), ôbrōniōnyj na Uniwerzytecie Fryderyka Wilhelma we Berlinie, były [[Ślůnsko godka|słowiańske dialekty Ślōnska]], kere sōm Reinhold Olesch uwŏżoł za swojã rodnõ gŏdkã<ref>Joanna Rostropowicz, ''Śląski był jego językiem ojczystym'', w: ''Śląsk bogaty różnorodnością – kultur, narodów i wyznań. Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin'' (red. Krzysztof Kluczniok, Tomasz Zając). Centrum MultiMedialne, Czerwionka-Leszczyny 2004, s. 47''–''54, ISBN 83-920458-5-8</ref>. Ôstały ône bazowym przedmiotym jego baczyniŏ tyż we niyskorniyjszyj naukowyj robocie. Jeszcze przed wojaczkōm we roku 1937 roku ôpublikowoł dwie roboty: bydōncõ pokłosiem dŏchtōratu ''Die slawischen Dialekte Oberschlesiens'' („słowiańske dialekty Gōrnego Ślōnska”) i habilitacyje ''Beiträge zur oberschlesischen Dialektforschung. Die Mundart der Kobylorze'', I. ''Deskriptive Phonetik'' („przyczynek do podszukowaniŏ gōrnoślōnskigo narzycza, dialekt [[Kobylorze|Kobylorzy]]”; tajla 1, ôbyjmujōncŏ fōnetykã ôpisowõ). We 1938 roku ôpublikowoł ''Serbokroatisch aus Herzegovina'', a potym ''Drei polnische Mundarten. Góralisch, Nordmasowisch, Kujawisch''. Dziynki dwōm piyrszym robotōm dostoł tytuł dŏchtora i [[Docentdocenta]], a potym robotã lektora [[Polsko godka|polskij gŏdki]] na [[Uniwerzytet we Greifswaldzie|Uniwerzytecie we Greifswaldzie]]. Publikacyje ô ślōnskij gŏdce zyskały barzo pozytywnõ recynzyjõ [[Kazimierz Nitsch|Kazimierza Nitscha]], ale u miymieckich sztudyntōw zwiōnzanych z [[Nŏrodowosocjalistycznŏ Niymieckŏ Partyjŏ Prŏcownikōw|NSDAP]] wywołały ściykłe ataki (jego roboty spŏlōno na berlińskim brukflŏstrze a potym zakŏzano jejich publicznego rozszyrzowania), co sprawiyło relegowanie go ze stanowiska lektora, na kere wrōciōł po ôsobistyj interwyncyji Vasmera<ref name=":0">{{Cytuj |autōr = Stanisław Urbańczyk |tytuł = Śp. Reinhold Olesch (24 IX 1910 – 23 VI 1990) |cajtōng = Język Polski |data = 1992 |data dostympu = 2020-10-05 |wolumin = R. LXXII, nr 2–3 (marzec–czerwiec) |s = s. 81–85 |url = http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=29258&from=&dirids=1&ver_id=685777&lp=1&QI=!1247759ADEF334CCD665F2C473F46BB5-1}}</ref>.
 
We lipniu 1939 roku, jako spisowanego bez [[Gestapo]], wcielono go do [[Wehrmacht|Wehrmachtu]]u we gradusie szeregowego (ôprōcz że jako docentowi nŏleżoł mu sie ôficerski stopiyń), we przidŏwku z przydziołem do pielyngnacyje kōni, a niyskorzij do kancylaryje polowych skuli idyalnõ wiadōmość pŏru cudzych gŏdek. Przi wojsku sużōł do kōńca wojaczki, no tōż bezma szejś lŏt. Na [[Ukrajina|Ukrajinie]] podszukowoł miyjscowe dialekty. Ôd 1946 roku Olesch kōntynuowoł naukowõ karierã we [[Mjymcy|Miemczech]]<ref name=":0" />.
 
== Twōrczość i wyrōżniynia ==
Linijŏ 49:
[[Kategoryjo:Slawisty]]
[[Kategoryjo:Ślůnzoki]]
[[Kategoryjo:ŚlōnskeŚlůnske pisŏrzepisorze]]
[[Kategoryjo:Rodzyńi we 1910]]
[[Kategoryjo:Umarći we 1990]]