Wersyjŏ ze dnia 02:57, 31 lip 2009 edytuj Djpalar (dyskusyjŏ \| wkłŏd) 245 edycji nojprzůd pjyrszo tajla - przećepńůno ← Starszŏ edycyjŏ		Wersyjŏ ze dnia 03:23, 31 lip 2009 edytuj cŏfnij Djpalar (dyskusyjŏ \| wkłŏd) 245 edycji drugo tajla, poprawjůno nale trza podumać uo ńij Nowszŏ edycyjŏ →
Linijŏ 1: [[Plik:Sun920607.jpg\|thumb\|250px\|right\|Tarcza klary sze ~~[[fleki~~słůnecznymi ~~suůnečne\|~~flekůma ~~słůnecznymi]]~~]] '''Słůńce''' inakszyj '''Klara''' - postrzodkowo [[gwjozda]] [[Ukuod Słůneczny\|Ukuodu Słůnecznygo]], wele keryj kwyrlo [[Źymja]], inkše [[planeta\|planety]] a myńše [[Modro sfera\|modre sfery]]. Klara to nojwidńyjszy uobjekt na ńybje a uobyczne zdrzůdło energije, kero przibywo ku Źymji. Astronůmiczny symbol Słůńca to ''uokrůng s punktym we postrzodku'': [[Plik:Sun_symbol.svg\|14px\|☉]] (Unicode: 2609). Słůńce je gwjozdům [[ćůng guůwny\|ćůngu głůwnygo]] (V klasa widnośći). [[Typ widmowy]] uod ńigo (G2) charakteryzuje ~~bjoławo [[farba]] a uobecność we [[widmo\|widmje]] [[lińje spektralne\|lińji]] zjůńizowanych a neutralnych metali a fest lichych lińji [[wodůr\|wodoru]].~~ bjoławo [[farba]] a uobecność we [[widmo\|widmje]] [[lińje spektralne\|lińji]] zjůńizowanych a neutralnych metali a Klara leży w jydnym s ramjůn szpiralnych [[Mlyczno Cesta\|Galaktyki]], 26 tyśyncy [[Rok śwjetlny\|rokůw śwjytlnych]] uod jeji postrzodka a ůngyfer 26 rokůw śwjytlnych uod plaszczyzny [[růwńik\|růwńika]] [[galaktyka\|Galaktyki]]. Kwyrlo wele cyntrům Mlycznyj Cesty gibko na 220 km/s w czaśe 226 miljůnůw lot, co dowo bez 20 uobjygůw pů dźiś dźyń w historyje gwjozdy. Uod Słůńca dźeli nos ůngyfer 150 mln km. fest lichych lińji [[wodůr\|wodoru]]. Klara leży w jydnym s ramjůn szpiralnych [[Mlyczno Cesta\|Galaktyki]], 26 tyśyncy [[Rok śwjetlny\|rokůw śwjytlnych]] uod jeji postrzodka a ůngyfer 26 rokůw śwjytlnych uod plaszczyzny [[růwńik\|růwńika]] [[galaktyka\|Galaktyki]]. Kwyrlo wele cyntrům Mlycznyj Cesty gibko na 220 km/s w czaśe 226 miljůnůw lot, co dowo bez 20 uobjygůw pů dźiś dźyń w historyje gwjozdy. Uod Słůńca dźeli nos ůngyfer 150 mln km. == Budowa == {{ort}}▼ Słůńce je kuglům [[plazma\|zjůńizowanygo gazu]] uo [[masa\|maśe]] 1,9891 × 10<sup>30</sup> kg (333 950 mas Źymje), Suůńce je kulům [[plazma\|zjůńizowanygo gazu]] uo [[masa\|maśe]] 1,9891 × 10<sup>30</sup> [[kilůgram\|kg]] (333 950 mas Źymji), s čygo 74% stanowi [[wodůr]], 25% [[hel (pjyrwjostek)\|hel]], a meńi kej 1% pjyrwjostki ćynžše i sporadyčńy wystympujůnce proste [[zwjůnzki chymične]]. Kula [[plazma\|plazmy]] utřimywano je we růwnowadze hydrostatyčnyj dźynki śile [[grawitacyjo\|grawitacyji]] s jydnyj strůny i rosnůncym uoroz s guymbokośćům ćiśńyńym gazu, kere růwnovažy ćynžor materji znojdujůncyj śe půwyžyj. W cyntrům [[ćiśńyńy]] uośiůnga wartość 1016 [[Paskal\|Pa]], co je wyńikym faktu, aže jůndro rozhajcowůje śe do tymperatury kilkůnastu miljůnůw stopńi, we kerej to tymperatuře můgům juž zachodźić [[reakcyjo jůndrowo\|reakcyje jůndrowe]]. W připadku gwjozd ćůngu guůwnygo reakcyjům jůndrowům, kero dostarčo ynergii je přymjana wodoru w hel. [[Gynstość]] materji w jůndře Suůńca wynośi 1,5×105 kg/m³, nale wysoko tymperatura utřimuje materja w stańy gazowym, natůmjast gynstość gazu na powjeřchńi wynośi 10-4 kg/m³, čyli je to prawje průžńo. Na podstawje uodmjynnych wuasnośći [[plazma\|plazmy]] i procesůw w ńij zachodzůncych, kere wyńikajům s růžńic w gynstośći i tymperatuře, idźe wyrůžńić tři růžne uobšary wewnůntř Suůńca: jůndro, uotočka a atmosfera. przi czym 74% zajmowo [[wodůr]], 25% - [[hel\|hel]], a myńi jak 1% to ćyńżejsze elementy a roz za kedy proste chymiczne spojiny (zwjůnzki). Kugla [[plazma\|plazmy]] utrzimywano je we hydrostatycznyj růwnowadze skiż śiły [[grawitacyjo\|grawitacyje]] s jydnyj zajty a rosnůncym uoroz s guymbokośćům ćiśńyńym gazu, kere růwnoważy waga materyje ponad. W cyntrům [[ćiśńyńy]] erbowo wertość 1016 [[Paskal\|Pa]], co je wyńikym faktu, aże jůndro rozhajcowuje śe do tymperatury poranośće miljůnůw stopńi, we kerej to tymperaturze můgům już zalyźć [[reakcyjo jůndrowo\|reakcyje jůndrowe]]. W przipadku gwjozd głůwnygo cugu reakcyjům jůndrowům, kero dowo ynergijo je pomjana wodoru w hel. [[Gynstość]] materyje w jůndrze Słůńca to 1,5×105 kg/m³, nale wysoko tymperatura utrzimuje materyja w stańy gazowym, atoli gynstość gazu na wjyrchu to 10-4 kg/m³, czyli je to prawje průżńo. Na podstawje uodmjynnych własnośći [[plazma\|plazmy]] a procesůw w ńij zachodzůncych, kere wyńikajům s růżńic w gynstośći i tymperaturze, idźe wyrůżńić trzi růżne uobszary postrzodku Słůńca: jůndro, uotoczka a atmosfera. == Ewolucyjo Suůńca == ▲{{ort}} [[Plik:Sun Life.png\|thumb\|500px\|Cykl žyćowy Suůńca]] Připuščo śe, aže Suůńce powstouo ůng. 4,6 milijorda lot tymu. Po trwajůncym kilkadźeśůnt miljůnůw lot uokreśe kurčyńo śe uobuoku mjyndzygwjozdowygo, Suůńce rozpočyuo pobyt na [[ćůng guůwny\|ćůngu guůwnym]] (zob. [[Djagrům Hertzsprůnga-Russella\|Djagrům H-R]]). Bez 4,6 milijorda lot Suůńce zwjynkšůúo swůj průmjyń uod 8 do 12%, a jasność uo uok. 27%. Zawartość wodoru w jůndře modygo Suůńca wynośiua ůng. 73%, uobecńy juž yno 40%. Kedy zapasy wodoru wyčerpjům śe, co nastůmpi za myńi wjyncyj kolejne 5 mld lot, Suůńce zmjyńi śe w [[čerwůny uolbřim\|čerwůnygo uolbřima]], po čym uodřući zewnyntřne warstwy, přeistačajůnc śe w [[bjouy kařeu\|bjouygo karua]]. Bez wjela milijordůw lot bydźe styguo, až stańy śe [[čorny kařeu\|čornym karuym]] (wšychśwjot je ješče za mody, by istńouy take uobjekty). uolbřima]], po čym uodřući zewnyntřne warstwy, přeistačajůnc śe w [[bjouy kařeu\|bjouygo karua]]. Bez wjela milijordůw lot bydźe styguo, až stańy śe [[čorny kařeu\|čornym karuym]] (wšychśwjot je ješče za mody, by istńouy take uobjekty). {{Link FA\|de}} {{Link FA\|en}}

Słōńce: Porōwnanie wersyji