Wino (napŏwek)
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Wino to je napŏwek alkoholowy dostany w wyniku gerowaniŏ ôwocōw, co je nazywane procesym winifikacyje. Wszeôbecnie używanym ôwocym do produkcyji wina sōm winogrady, z kerych produkuje sie tyż nojzŏcniyjsze zorty win. Je moc ôdmian, smakōw i zort wina. Jego smak a wōń zależy ôd zorty szczepōw winogradōw, knifu jejich uprawy, klimatu i ziymi na keryj sie jy uprawiŏ a tyż ôd knifu winifikacyje.
Wino skłŏdŏ sie z wody (75–90%), etanolu, glicerolu, polisacharydōw a roztōmajtych zojr i ferajnōw fenolowych[1]. Ôkrōm tego w winie sōm sole mineralne i witaminy. Cuzamyn zawiyrŏ bez tysiōnc substancyji, a niy wszyjske sōm dobrze poznane[2].
Klasyczne wina grōnowe (produkowane bez przidŏwkōw ôkrōm winogradōw, drōżdżōw i wody) tajluje sie na: biołe, czyrwōne a lilowe.
Wino produkowane je ôd tysiyncy lŏt. Nojstarsze wykazy na wino sōm ze antycznych Chin (kol. 7000 lŏt p.n.e.)[3][4][5][6][7], Gruzyji (6000 lŏt p.n.e.)[8][9], Persyji (5000 lŏt p.n.e.) i Italiji (4000 lŏt p.n.e.).
Produkcyjŏ
edytujWinifikacyjŏ to je cołki proces produkcyje wina, ôd zbioru winogradōw aże do butelkowaniŏ wina. Wpływ na jakość wina mŏ tak ôdmiana winogradōw użytŏ do jego produkcyje, jak i warōnki, w jakich uprawianŏ bōła winorośl[10]. Wiynkszość rejōnōw, kaj produkuje sie wino na ôbōch pōłkulach mieści sie we cōunie klimatu umiarkowanego miyndzy rōwnoleżnikym 30° a 50°, ze strzedniõ rocznõ tymperaturōm miyndzy 10 °C a 20 °C[11].
- Piyńć etap winifikacyje na bajszpilu biołego wina
-
Etapa 1
winogrady -
Etapa 2
zŏft tłoczōny z winogradōw -
Etapa 3
zŏft filtrowany, niysklarowany -
Etapa 4
zŏft filtrowany, sklarowany -
Etapa 5
ôsad z moszczu
Przipisy
- ↑ Artero A., Artero A., Tarín J.J., Cano A. The Impact of Moderate Wine Consumption on Health. „Maturitas”. 80, s. 3–15, 2015. DOI: 10.1016/j.maturitas.2014.09.007.
- ↑ A. Dominé: Wino. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olejsiuk, 2008. ISBN 978-83-7588-275-9.
- ↑ The worlds of wine: Old, new and ancient, „Wine Economics and Policy”, 7 (2), 2018, s. 178–182, DOI: 10.1016/j.wep.2018.10.002, ISSN 2212-9774 [dostymp 2021-06-30] (angelski).
- ↑ New wine world from Asia Development, regional comparison and opportunities for the wine industry in China
- ↑ Smart Winery: A Real-Time Monitoring System for Structural Health and Ullage in Fino Style Wine Casks
- ↑ Susana Castro-Sowinski, Microbial Models: From Environmental to Industrial Sustainability, Springer, 17 listopada 2016, ISBN 978-981-10-2555-6 [dostymp 2021-06-30] (angelski).
- ↑ Gina Hames, Alcohol in World History, Routledge, 21 siyrpnia 2014, ISBN 978-1-317-54870-6 [dostymp 2021-06-30] (angelski).
- ↑ 'World's oldest wine' found in 8,000-year-old jars in Georgia, „BBC News”, 13 listopada 2017 [dostymp 2021-06-30] (angelski).
- ↑ Earliest wine in world found in 8,000-year-old Neolithic Georgia, Haaretz.com [dostymp 2021-06-30] (angelski).
- ↑ I. Hornsey: The Chemistry and Biology of Winemaking. Cambridge: RSC Publishing, 2007. ISBN 978-0-85404-266-1.
- ↑ T. Stevenson: The Sotheby’s Wine Encyclopedia. Londyn: DK, 2005. ISBN 0-7566-1324-8.