Gatōnek narażōny

Gatōnek narażōny, gatōnek wysokigo ryzyka^[1] (ang. vulnerable, akrōnim: VU) – jedna z kategoryje we ôpublikowanyj bez Miyndzynŏrodowõ Unijõ Ôchrōny Przirody (IUCN) klasyfikacyje zagrożōnych gatōnkōw, przijmowanŏ wszeôbecnie do pasowaniŏ w roztōmajtym gradusie i roztōmajtego zasiyngu Wykazach i Czyrwōnych Ksiyngach Zagrożōnych Gatōnkōw. Kategoryjŏ ta ôbyjmuje gatōnki, przi kerych stwiyrdzōno ryzyko wymŏrcia we naturalnych warōnkach i kere społniajōm aby jedno ze blank zdefiniowanych kryteriōw ôdnoszōncych sie do zasiyngu, wielości i dynamiki populacyje^[2].

Kryteria kwalifikacyje

Taksōn je uznŏwany za narażōny na wymŏrcie, kej idzie udokumentować, iże społniōny je jedyn z podanych niżyj kryteriōw (ôznaczōnych ôd A do E)^[2]:

A. Redukcyjŏ populacyje we jednyj z nastympujōncych form:

1. Stwiyrdzōnŏ, ôszacowanŏ, wyantragowanŏ abo przewidowanŏ redukcyjŏ zasobōw populacyje ô 50% abo wiyncyj we ôstatnich 10 latach abo trzech gyneracyjach (przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw), we przipadku kej prziczyny tyj redukcyje sōm ôdwrŏcŏlne, znane i ustŏły,

2. Stwiyrdzōnŏ, ôszacowanŏ, wyantragowanŏ abo przewidowanŏ redukcyjŏ zasobōw populacyje ô 30% abo wiyncyj we ôstatnich 10 latach abo trzech gyneracyjach (przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw), w sytuacyji, kej zanik populacyje abo jego prziczyny niy ustŏjōm abo niy sōm znane, abo niy sōm ôdwrŏcŏlne,

3. Przewidowanŏ abo prognozowanŏ redukcyjŏ ô 30% abo wiyncyj we dalszych 10 latach abo trzech gyneracyjach (maksymalnie do 100 lŏt) – przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw,

4. Stwiyrdzōnŏ, ôszacowanŏ, przewidowanŏ, prognozowanŏ abo podyjzdrzywanŏ redukcyjŏ populacyje ô 30% abo wiyncyj we ôkresie 10 lŏt abo trzech gyneracyji – przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw (maksymalnie do 100 lŏt we prziszłości). Wrachowowany czas musi zawiyrać ôkresy łōńske i prziszłe, a sama redukcyjŏ abo jeji prziczyny mogōm niy ustŏwać abo ôstŏwajōm niyznōme, abo sōm niyôdwrŏcalne

B. Ukrōcynie zasiyngu abo areału wystympowaniŏ:

1. Szacowany zasiyng geograficzny wystympowaniŏ myńszy aniżeli 20 000 km² przi jednoczesnym społnianiu aby dwōch z trzech kryteriōw:

a. zasiyng fest rozdrobniony abo gatōnek znany z niy wiyncyj aniżeli 10 stanowisk

b. stwiyrdzōno abo przewiduje sie zmyńszanie sie zasiyngu abo wielości stanowisk, pogarszanie sie jakości siedlisk gatōnku abo zmyńszanie zasobōw populacyje abo wielości majoryntnych ôkazōw

c. wystympujōm sroge fluktuacyje zasiyngu abo wielości stanowisk, abo zasobōw populacyje, abo wielości majoryntnych ôkazōw

abo:

2. Teryn zamiyszkany bez gatōnek myńszy aniżeli 2000 km² przi jednoczesnym społnianiu aby dwōch z trzech kryteriōw:

a. zasiyng fest rozdrobniony abo gatōnek znany z niy wiyncyj aniżeli 10 stanowisk

b. stwiyrdzōno abo przewiduje sie zmyńszanie zasiyngu i wielości stanowisk, abo zmyńszanie sie wiyrchnie bydź zasiyngu siedlisk gatōnku, pogarszanie sie jakości siedlisk, abo zmyńszanie zasobōw populacyje abo wielości majoryntnych ôkazōw

c. wystympujōm sroge fluktuacyje zasiyngu, numera stanowisk, zasobōw populacyje i wielości majoryntnych ôkazōw

abo kej zachodzōm warōnki ôpisane we ôbōch powyższych pōnktach (B1 i B2 cuzamyn).

C. Populacyjŏ szacowanŏ na mynij aniżeli 10 000 żdrzałych stworzyń jak tyż:

1. Szacuje sie tympo spadku wielości co nojmynij ô 10% we czasie 10 lŏt abo trzech gyneracyji (maksymalnie do 100 lŏt) – przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw,

abo:

2. Ôbserwowany, wywnioskowany abo prognozowany postympujōncy spadek wielości żdrzałych stworzyń i we tym samym czasie społniōne jedno z dwōch kryteriōw:

a. brak subpopulacyje rachujōncych bez 1000 żdrzałych stworzyń abo wszyjske żdrzałe stworzynia tworzōm jednã subpopulacyjõ

b. wystympujōm barzo sroge fluktuacyje numerōw żdrzałych stworzyń

D. Ôgōlne zasoby gatōnku niy przekrŏczajōm 1000 żdrzałych stworzyń abo populacyjŏ zajmuje barzo ôgraniczōne terytorium (porzōnd pod 20 km²), abo jego populacyje zajmujōm pŏrã przestrzyństw (porzōnd piyńć abo mynij) narażōnych na skutki działalności czowieka abo zdarzyniŏ losowe w krōtkim czasie, bez co gatōnek może stŏć sie krytycznie zagrożōny abo nawet wymrzić we barzo krōtkim czasie.

E. Analizy wykazujōm prŏwdopodobność wymŏrcia gatōnku we naturze wynoszōnce co nojmynij 10% we czasie dalszych 100 lŏt.

Przipisy

↑ Meridian (Artio): Kategorie zagrożenia. 2008. [dostymp 2015-12-06].
↑ ^2,0 ^2,1 IUCN Species Survival Commission: IUCN red list categories and criteria. Version 3.1 Second edition (ang.). IUCN (International Union for Conservation of Nature), 2012. s. 20-22. [dostymp 2015-12-06].

[1] Meridian (Artio): Kategorie zagrożenia. 2008. [dostymp 2015-12-06].

[IUCN_criteria-2] 2,0 ^2,1 IUCN Species Survival Commission: IUCN red list categories and criteria. Version 3.1 Second edition (ang.). IUCN (International Union for Conservation of Nature), 2012. s. 20-22. [dostymp 2015-12-06].

[1]

[2]