Gatōnek narażōny
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Gatōnek narażōny, gatōnek wysokigo ryzyka[1] (ang. vulnerable, akrōnim: VU) – jedna z kategoryje we ôpublikowanyj bez Miyndzynŏrodowõ Unijõ Ôchrōny Przirody (IUCN) klasyfikacyje zagrożōnych gatōnkōw, przijmowanŏ wszeôbecnie do pasowaniŏ w roztōmajtym gradusie i roztōmajtego zasiyngu Wykazach i Czyrwōnych Ksiyngach Zagrożōnych Gatōnkōw. Kategoryjŏ ta ôbyjmuje gatōnki, przi kerych stwiyrdzōno ryzyko wymŏrcia we naturalnych warōnkach i kere społniajōm aby jedno ze blank zdefiniowanych kryteriōw ôdnoszōncych sie do zasiyngu, wielości i dynamiki populacyje[2].
_-group.jpg)
Kryteria kwalifikacyje edytuj
Taksōn je uznŏwany za narażōny na wymŏrcie, kej idzie udokumentować, iże społniōny je jedyn z podanych niżyj kryteriōw (ôznaczōnych ôd A do E)[2]:
A. Redukcyjŏ populacyje we jednyj z nastympujōncych form:
- 1. Stwiyrdzōnŏ, ôszacowanŏ, wyantragowanŏ abo przewidowanŏ redukcyjŏ zasobōw populacyje ô 50% abo wiyncyj we ôstatnich 10 latach abo trzech gyneracyjach (przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw), we przipadku kej prziczyny tyj redukcyje sōm ôdwrŏcŏlne, znane i ustŏły,
- 2. Stwiyrdzōnŏ, ôszacowanŏ, wyantragowanŏ abo przewidowanŏ redukcyjŏ zasobōw populacyje ô 30% abo wiyncyj we ôstatnich 10 latach abo trzech gyneracyjach (przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw), w sytuacyji, kej zanik populacyje abo jego prziczyny niy ustŏjōm abo niy sōm znane, abo niy sōm ôdwrŏcŏlne,
- 3. Przewidowanŏ abo prognozowanŏ redukcyjŏ ô 30% abo wiyncyj we dalszych 10 latach abo trzech gyneracyjach (maksymalnie do 100 lŏt) – przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw,
- 4. Stwiyrdzōnŏ, ôszacowanŏ, przewidowanŏ, prognozowanŏ abo podyjzdrzywanŏ redukcyjŏ populacyje ô 30% abo wiyncyj we ôkresie 10 lŏt abo trzech gyneracyji – przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw (maksymalnie do 100 lŏt we prziszłości). Wrachowowany czas musi zawiyrać ôkresy łōńske i prziszłe, a sama redukcyjŏ abo jeji prziczyny mogōm niy ustŏwać abo ôstŏwajōm niyznōme, abo sōm niyôdwrŏcalne
B. Ukrōcynie zasiyngu abo areału wystympowaniŏ:
- 1. Szacowany zasiyng geograficzny wystympowaniŏ myńszy aniżeli 20 000 km² przi jednoczesnym społnianiu aby dwōch z trzech kryteriōw:
- a. zasiyng fest rozdrobniony abo gatōnek znany z niy wiyncyj aniżeli 10 stanowisk
- b. stwiyrdzōno abo przewiduje sie zmyńszanie sie zasiyngu abo wielości stanowisk, pogarszanie sie jakości siedlisk gatōnku abo zmyńszanie zasobōw populacyje abo wielości majoryntnych ôkazōw
- c. wystympujōm sroge fluktuacyje zasiyngu abo wielości stanowisk, abo zasobōw populacyje, abo wielości majoryntnych ôkazōw
- abo:
- 2. Teryn zamiyszkany bez gatōnek myńszy aniżeli 2000 km² przi jednoczesnym społnianiu aby dwōch z trzech kryteriōw:
- a. zasiyng fest rozdrobniony abo gatōnek znany z niy wiyncyj aniżeli 10 stanowisk
- b. stwiyrdzōno abo przewiduje sie zmyńszanie zasiyngu i wielości stanowisk, abo zmyńszanie sie wiyrchnie bydź zasiyngu siedlisk gatōnku, pogarszanie sie jakości siedlisk, abo zmyńszanie zasobōw populacyje abo wielości majoryntnych ôkazōw
- c. wystympujōm sroge fluktuacyje zasiyngu, numera stanowisk, zasobōw populacyje i wielości majoryntnych ôkazōw
- abo kej zachodzōm warōnki ôpisane we ôbōch powyższych pōnktach (B1 i B2 cuzamyn).
C. Populacyjŏ szacowanŏ na mynij aniżeli 10 000 żdrzałych stworzyń jak tyż:
- 1. Szacuje sie tympo spadku wielości co nojmynij ô 10% we czasie 10 lŏt abo trzech gyneracyji (maksymalnie do 100 lŏt) – przijmuje sie dugszy z alternatywnych ôkresōw,
- abo:
- 2. Ôbserwowany, wywnioskowany abo prognozowany postympujōncy spadek wielości żdrzałych stworzyń i we tym samym czasie społniōne jedno z dwōch kryteriōw:
- a. brak subpopulacyje rachujōncych bez 1000 żdrzałych stworzyń abo wszyjske żdrzałe stworzynia tworzōm jednã subpopulacyjõ
- b. wystympujōm barzo sroge fluktuacyje numerōw żdrzałych stworzyń
D. Ôgōlne zasoby gatōnku niy przekrŏczajōm 1000 żdrzałych stworzyń abo populacyjŏ zajmuje barzo ôgraniczōne terytorium (porzōnd pod 20 km²), abo jego populacyje zajmujōm pŏrã przestrzyństw (porzōnd piyńć abo mynij) narażōnych na skutki działalności czowieka abo zdarzyniŏ losowe w krōtkim czasie, bez co gatōnek może stŏć sie krytycznie zagrożōny abo nawet wymrzić we barzo krōtkim czasie.
E. Analizy wykazujōm prŏwdopodobność wymŏrcia gatōnku we naturze wynoszōnce co nojmynij 10% we czasie dalszych 100 lŏt.
Przipisy
- ↑ Meridian (Artio): Kategorie zagrożenia. 2008. [dostymp 2015-12-06].
- ↑ 2,0 2,1 IUCN Species Survival Commission: IUCN red list categories and criteria. Version 3.1 Second edition (ang.). IUCN (International Union for Conservation of Nature), 2012. s. 20-22. [dostymp 2015-12-06].