Masa

Masa to je jednŏ z bazowych srogości fizycznych ôkryślajōncŏ bezwładność (masa bezwładnŏ) i wpływanie grawitacyjne (masa grawitacyjnŏ) ôbiektōw fizycznych. Je srogościōm skalarnōm. Potocznie miarkowanŏ za miarã wielości materyje ôbiektu fizycznego. We ôsobliwyj teoryji relŏtywności zwiōnzanŏ z wielościōm ynergije zawartyj we ôbiekcie fizycznym. Nojczyńścij ôznaczanŏ je literōm m.

Muster jednego kilograma

Wartość masy idzie porachować ze mustra:

$m={\frac {F}{a}}$

Kaj

• F – siyła z jakõ fungujymy na ciało
• a – przispiyszynie, z kerym poruszŏ sie ciało

Masa bezwładnŏ

$\mathbf {F} ={\frac {d\mathbf {p} }{dt}}=m\cdot \mathbf {a} ,$

kaj:

$\mathbf {F}$ – wektor siyły fungujōncyj na ciało,

$\mathbf {p}$ – wektor szwōngu ciała,

$t$ – czas,

$m$ – masa bezwładnŏ ciała,

$\mathbf {a}$ – wektor przispiyszyniŏ.

Masa grawitacyjnŏ

$F=G{\frac {m_{1}m_{2}}{r^{2}}},$

kaj:

$F$ – siyła wpływaniŏ ciał,

$G$ – stała grawitacyje,

$m_{1},$ $m_{2}$ – masy wpływajōncych ciał,

$r$ – delka ciał.

Masa spoczynkowŏ

$E^{2}=m^{2}c^{4}+p^{2}c^{2},$

kaj $m$ ôznaczŏ masã spoczynkowõ ciała (ôznaczanõ tyż $m_{0}$).