Myślowy eksperymynt

Myślowy eksperymynt (ôd niymieckigo Gedankenexperiment, użytygo piyrszy rŏz ôd Hansa Christiana Ørsteda) we nŏjszyrszym znaczyniu je użyciym hipotetycznygo scynariusza ku uproszczyniu spokopiyniŏ niykerych rzeczy abo zjŏwisk. Eksperymynty take przekludzŏ sie we roztōmajtych dziedzinach, ôd filozofije do fizyki, nŏjwiyncyj we przipŏdku, kej na pytaniy niy idzie znŏjś ôdpowiydzi spōmŏganyj naukowymi faktami abo przekludzyniy prōbowaniŏ je możebne teoretycznie ale niy praktycznie; btp. we twiyrdzyniu ô niyskōńczōnyj liczbie afōw teoretycznie idzie przekludzić eksperymynt z afami, praktycznie ale je to niymożebne (potrzebnŏ je niyskōńczōnŏ liczba afōw i maszin do pisaniŏ abo niyskōńczyniy moc czasu).

Znōme myślowe prōbowania

Fizyka

Myślowe eksperymynty we fizyce to m.in.:

• Kot ôd Schrödingera (kwantowŏ mechanika)
• Paradoks cwilingōw (ôsobliwŏ teoryjŏ relŏtywności)

Filozofijŏ

We filozofiji porzōnd stosuje sie myślowe eksperymynty:

• Chińskŏ izba (filozofijŏ filipa, sztucznŏ inteligyncyjŏ, kognitywistyka)
• Dylymat wagōnika (tyż dylymat zwrotnicy) (etyka)
• Dylymat heresztanta
• Mōzg we nŏczyniu (epistemologijŏ, filozofijŏ filipa)
• Paradoksy Zenona z Elei
• Szif ôd Tezeusza
• Teleportacjyjŏ (metafizyka)

Roztōmajte

• Paradoks kota i sznity z masłym