Tatarstōn
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Tatarstōn (ru. Респу́блика Татарста́н, tt.Respublika Tatarstan) - je autōnōmicznōm republikōm we Rusyje połozōnōm kole rzyki Wołga. Niyôficyjnym mottem Tatarstōnu je: Bez Buldırabız! eli Poradzymy![6].
Республика Татарстан (Ruskŏ gŏdka)
Татарстан Республикасы (Tatarskŏ gŏdka) | |||||
| |||||
Hymn: Nacyjny Hymn Republike Tatarstanu[1] | |||||
Ôficyjne gŏdki | Ruskŏ gŏdka, Tatarskŏ gŏdka | ||||
Stolica | Kazań | ||||
Regiōnowŏ Gŏwa | Pryzydynt Rustam Minnichanow [2] | ||||
Prawŏ moc | Stanōwŏ Rŏda Tatarstanu | ||||
Rozlygowaniy • cŏłkowity |
44. plac we Rusyje 67 800 km2 km² | ||||
Wielość perzōnōw (2010) • cŏłkowito • gynstość zaludniyniyŏ • nacyje |
8. plac we Rusyje 3 786 488[3] 55,68 ôsōb/km² 2010: | ||||
Utworzyniy terytorium | 27 mŏj 1920 | ||||
Data likwidacyje | |||||
Hlawnŏ religijŏ | Islam (55%)[4], Prŏwŏsłŏwiy(45%) [5] | ||||
Czasowŏ zōnã | UTC MSK (UTC +3:00) | ||||
Kod ISO 3166 | RU-TA | ||||
Necowo dōmyna | [1] | ||||
Automobilowy kod | 16,116 | ||||
Terminologijŏ
edytujMianŏ Tatarstōn biere siy ôd mianã nŏjsrogszej etnicznyj skupiny Tatarōw a doklupiyniy do tego perskegŏ słowã -stan ôznŏczŏjōnce plac pochodziyniyŏ. We Ślōnskej gŏdce -stan sprowiył siy na -stōn. Inksze mianŏ to Tataryjŏ ôd dŏwnej tajli SSSR, Tatarske ASSR.
Geografijŏ
edytujRepublika mŏ plac kole rzyki Wołga.
Graniyce
edytuj- Wywtnōntrz Rusyje: Kirowski Ôbwōd, Udmurcyjŏ, Baszkortostōn, Orenburgski Ôbwōd, Samarski Ôbwōd, Uljanowski Ôbwōd, Czuwaszyjŏ, Mari El.
Rzyki
edytujHlawne rzyki to:
Jyziyora
edytujHlawne jyziyora to:
Nŏjwiynksze skupiny jyziyor to Kaban, a nŏjsrogszym bagnem je Kuljagasz.
Naturalne surowce
edytujHlawne surowce Tatarstōnu to:[7]
- Pytrolyjum
- Naturalny gaz
- Kamiynny Wōngiel
- Brunŏtny Wōngiel
- Piach
- Żwir
- Ił
- Gips
- Wapiyń
- Dolōmity
- Inksze kamiyniye
- Bentōniyt
- Glina
- Fosfor
- Kreda
- Mineralne wody
- Lekarske błoto
Klimat
edytuj- Strzedniyŏ tympyraturŏ we styczniyu: -16°C
- Strzedniyŏ tympyraturŏ we czyrwcu: +19°C
- Strzedniyŏ rocznŏ tympyratura: +4°C
Ferwaltōngowy tajlōng
edytujRepublika tajluje siy na 43 rejōny, a posiydzŏ 22 miastã, 18 ôsiydli miastowyj zorty a 3074 wsiy.
Historyjŏ
edytujPiyrwym krejem na tych ziymiach bŏłŏ Wołgaskŏ Bołgaryjŏ sônaczōne bez Bołgarōw kole IX - X wiyku. We 922 Islam ôstŏł ôficyjnōm religijōm tego pōństwa. We 1236 regiōn weszedł jako tajla Mōngolskegŏ Impyrium, a niyskorŏ do Złotej Hordy. We 1438 posiydzŏł samostanowiyniy jako Kazański Chanat, a we 1552 weszedł jako tajla Ruskegŏ Impyrium. We 1920 roku sônaczōnŏ Tatarske ASSR. We 1990 Tatarstōn dyklarowŏł samostanowiyniy, nale podle porozumiyniyŏ we 1994 roku stŏł siy tajlōm Rusyje. We 2008 roku Mili Medżlis Tatarskej Nacyje wypowiydziŏł samostanowiyniy ôd Rusyje skuli uznaniyŏ bez Rusyje Abchazyje a Połedniyowej Osetyje, nale ôstŏłŏ to signorowane bez Rusyjŏ a ÔSN. [8]
Demografijŏ
edytujTatarstōn posiydzŏ 3 786 488 perzōnōw bez co mŏ 8. plac we Rusyje.
Etniyczne skupiny
edytujWe Tatarstōniy sōm 173 etniczne skupiny, hlawne to: Tatary (53,2%) a Ruski (39,7%). Inksze naszkryflane na ôficyjnej zajciy Tatarstōnu to: Czuwasze, Udmurty, Mokszany, Maryje, Ukrajińcy a Baszkiry. Nacyje wypisane we spisiy to:
Nacyjŏ | Wielość | Procynt |
---|---|---|
Tatary | 2 012 571 | 53,2% |
Ruski | 1 501 369 | 39,7% |
Czuwasze | 116 252 | 3,1% |
Inksze | 150 244 | 4,1% |
Religijŏ
edytujHlawne religije Tatarstōnu to:
Ekōnōmijŏ
edytujRepublika je nŏjbogatszym a nŏjbarzi ekōnōmiczniy zaawansowōnym regiōnem Rusyje.
Indystrujŏ Tatarstōnu skupiŏ siy na: produkcyjŏ gazu, petrolujum, a przytwarzōniyu jejich; ônaczyniy ciynżarōwek, helikoptyrōw, fligrōw, motorōw do fligrōw, ekwipunku do fedrowōniyŏ petrolyjum, statkōw a moplikōw.
Edukacyjŏ a Nauka
edytujWe 2014 roku Tatarstōn posiydzŏ 1958 przydszyli lŏ bajtli w wiyku 1-7, 1431 ylymyntarnych a strzedniych szulōw. Regiōn posiydzŏ 27 wiyrchnych szuli, 17 regiōnowych a 10 prywŏtnych.
Republika mŏ 14 technoparkōw.
Necowe ôdwołaniya
edytujPrzipisy
- ↑ http://tatarstan.ru/?DNSID=803d3f6c2787135e90d3a03b35ed2b10&node_id=788
- ↑ http://president.tatarstan.ru/eng/biography
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm
- ↑ https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:Wmi9H2WSwFIJ:https://cdr.lib.unc.edu/indexablecontent?id%3Duuid:01e41212-73fc-4660-b184-57c1c9a65c95%26ds%3DDATA_FILE%26dl%3Dtrue+&hl=en&gl=ca&pid=bl&srcid=ADGEESjtsxkT3NrB5cPfb-Id0HL0gXHtvTjgZOuVljoHZ5YP9BfEHZAqObnmYbMKzx9CXy6HWN4a0vPqimhFDS_J5EaDxlAVQA1CRysS556fLYsOMAIHb3NzRtl_At8J7Ab-Yt7pZqk1&sig=AHIEtbRBE3CjBwjR7skCZ63Qaw4PD8uFaw&pli=1
- ↑ http://eng.tatar-inform.ru/news/tatarstan/2010/08/23/31280/
- ↑ We tatarskej gŏdce: Zajta Tatarstōnu
- ↑ We ynglickej gŏdce: Archiwum starej zajty Tatarstōnu
- ↑ http://ireport.cnn.com/docs/DOC-183351