Sokrates

Sokrates (gr. Σωκράτης, ur. 4 čerwca 469, zm. 7 maja 399 p.n.e.) – jydyn s nojwjynkšych filozofůw greckych. Urodźiu śe i zmar we Atynach.

Sokrates
Data narodzyniŏ	469 p.n.e.
Miyjsce narodzyniŏ	Atyny
Data śmierci	399 p.n.e.
Miyjsce śmierci	Atyny
Ôbywatelstwo	starożytne Ateny[*]
Nŏrodowość	Grecy[*]
Fach	filozof[*], belfer[*], pisorz, etyk[*]

Jedyne, co uo ńim wjymy, to relacyje jygo učńo Platůna (w postaći spisanych djalůgůw) a Ksynofůnta, a tyž překazy Arystotelesa, Arystofanesa a historykůw greckych. Učńe Sokratesa růžńili śe we wjelu sprawach, a we jejich pismach Sokrates wystympuje čynsto kej retoryčny autorytet, wykuadajůncy půglůndy autora. Ale mimo kwestii spornych pewne půglůndy uwažo śe za řečywiśće sokratejske.

Coukość podyjśćo do wuasnyj wjydzy a překůnań Sokratesa streščo připisywane mu zdańy "wjym, aže ńic ńy wjym" ("scio me nihil scire"). Tradycyjńy předstawjo śe Sokratesa kej wrůga dymokracyji, wskazujůnc na jygo krytyka řečywistośći atyńskij i ludźi kerujůncych sprawůma państwa, a tyž na fakt, iže wśrůd jygo školoři znojdowali śe znůńi wrůgowje ustroju dymokratyčnygo (np. Alkibjades, Platůn, Krycyjoš). Možliwa je ale tyž inkša interpretacyjo, zapropůnowano bez Karla Poppera we dźele Spouečyństwo uotwarte i jygo wrůgowje. Wedle ńij istotno do dymokracyji je wolność suova umožliwjajůnco swobodno krytyka dostřežůnych felerůw i swobodno dyskusyjo uo napotkanych problymach. Wolność suowa je čynńikym wjynkšej efektywnośći państw dymokratyčnych, aby ale we peuńi můguy śe ujawńić pozytywne jeji skutki, kůńyčne je pobudzyńy uobywateli do krytycyzmu (w tym samokrytycyzmu) i samodźelnośći intelektualnyj.