Połedniowŏ Ameryka: Porōwnanie wersyji
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
ort |
||
Linijŏ 1:
{{
[[Plik:South America - Blue Marble orthographic.jpg|thumb|Satelitarnŏ fotka Połedniowyj Ameryki]]
'''Połedniowŏ Ameryka''' to je [[Kůntynynt|kōntynynt]] ô wiyrchni 17,8 milijōnōw km², co leży na [[Pōłkula zachodniŏ|pōłkuli zachodnij]], we srogszyj tajli na [[Pōłkula połedniowŏ|pōłkuli połedniowyj]], a w myńszyj – na [[Pōłkula pōłnocnŏ|pōłkuli pōłnocnyj]]. Czasym uwŏżanŏ je tyż za [[subkōntynynt]] [[Amerika|Ameryki]]<ref>{{cytuj ksiōnżkã|tytuł=South America|url=http://www.bartleby.com/|wydŏwca=Columbia University Press|miyjsce=New York|data=6th ed. 2001-6|seryjŏ=The Columbia Encyclopedia}}</ref>.
== Geografijŏ ==
Wiyrchnia Połedniowyj Ameryki zajmuje 17 840 000 km². Wiyrchniōm, postrzōd kōntynyntōw, Połedniowŏ Ameryka zajmuje sztwŏrty plac (za [[Azyjo|Azyjōm]], [[Afrika|Afrykōm]] i [[Půłnocno Amerika|Pōłnocnōm Amerykōm]]). Nojsrogszym miastym je majōnce blisko 20 mln miyszkańcōw [[São Paulo]] we [[Brazylijo|Brazyliji]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps |data dostympu = 2021-05-05 |ôpublikowany = citypopulation.de |url = https://citypopulation.de/en/world/agglomerations/}}</ref>.
# [[Kolůmbijo]] – [[Bogota]]▼
# [[Paragwaj]] – [[Asuncion]]▼
# [[Wynezuela]] – [[Caracas]]▼
Bezma cołki kōntynynt je na [[Plata połedniowoamerykōńskŏ|placie połedniowoamerykōńskij]]. Trōjkōntny kształt Połedniowyj Ameryki sprawiŏ, iże mŏ ôna nojkrōtszõ piskã brzegu spostrzōd wszyjskich kōntynyntōw.
We Połedniowyj Ameryce je nojwyższy wodopŏd świata – [[Salto Angel]] we [[Wynezuela|Wynezueli]], rzyka ô nojsrogszym strzednim przepływie (dugość je sprawōm spōrnõ) – [[Amazůnka|Amazōnka]] (7,2 mln km²), nojdugszŏ keta gōrskŏ – [[Andy]] (nojwyższŏ szpica to [[Aconcagua]] – 6962 m n.p.m.), najsuchszy plac na Ziymi – [[Atakama|Pustynijŏ Atakama]]<ref>{{cytuj strōnã|url=http://ngm.nationalgeographic.com/ngm/0308/feature3/|tytuł=Najsuchsze miejsce na świecie|nazwisko=Vesilind|miano=Priit J.|ôpublikowany=National Geographic|data dostympu=2011-09-05}}</ref><ref>{{cytuj strōnã|url=http://www.extremescience.com/zoom/index.php/driest-desert|tytuł=Najsuchsze miejsce: Pustynia Atacama, Chile|ôpublikowany=Extreme Science|jynzyk=en|data dostympu=2011-09-05}}</ref><ref>{{cytuj strōnã|url=http://quest.nasa.gov/challenges/marsanalog/egypt/AtacamaAdAstra.pdf|tytuł=Two dry for life> Atacama Desert and Mars|nazwisko=McKay|miano=Chris|data dostympu=2011-09-05}}</ref>, nojsrogszy [[las deszczowy]] – [[Amazonijŏ]], nojwyżyj położōne jezioro spotrzebowowane w cylach handlowych – [[Titicaca|jezioro Titicaca]], nojwyższy wulkōn – [[Ojos del Salado]] (6885 m n.p.m.), jak tyż nojwyższy czynny wulkōn – [[Llullaillaco]], nojwyżyj położōnŏ stolica świata – [[La Paz]] (3600–4100 m n.p.m.).
[[Kategoryjo:Połedńowo Amerika|!]]▼
=== Państwa ===
* [[Argyntyna]]
* [[Boliwijo|Boliwijŏ]]
* [[Brazylijŏ]]
* [[Chile]]
* [[Ekwador]]
* [[Gujana]]
* [[Gujana Francuskŏ]]
* [[Peru]]
* [[Surinam]]
* [[Tryńidad a Tobago|Trynidad i Tobago]]
* [[Urugwaj]]
== Populacyjŏ ==
Połedniowõ Amerykã zamiyszkuje 418 mln miyszkańcōw (2015). Ludność Ameryki Połedniowyj je roztōmajtŏ rasowo; Brazylijŏ, Peru i Kolōmbijŏ to państwa ô srogich miszōngach ras. Ludność tubylczŏ przinŏleży do rasy żōłtyj (mōngoloidalnej) i zamiyszkuje zaôbycz Andy Postrzodkowe, Peru i Boliwijõ, kaj stanowi kole 40% ludności. Bazowe gŏdki tubylcze to keczua (gŏdka Inkōw) – kole 10 mln ôsōb, ajmara – kole 1,5 mln ôsōb i guarani – kole 1 mln ôsōb.
{{Przipisy}}
{{Kōntynynta i regiōny Ziymie}}
{{ka}}
| |||