Samuel Fränkel: Porōwnanie wersyji

Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linijŏ 18:
== Biografijŏ ==
[[Plik:Prudnicka gazownia ul Nyska Prudnik 6293939.jpg|thumb|left|Fabryka Fränkela (1864)]]
Bōł ze [[Żydy|żydowskij]] familijifamilije. WWe 1827 roku społym z familijōm przeniōs sie z Biołyj do Prudnika<ref>{{Cytuj |tytuł = Jak zmieniał się Prudnik z inicjatywy rodzin Fränkel i Pinkus – cz. 1 |data = 2015-01-13 |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = Prudnik24 |url = https://prudnik24.pl/index.php/2015/01/13/jak-zmienial-sie-prudnik-z-inicjatywy-rodzin-frankel-pinkus-cz-1/ |jynzyk = pl}}</ref>. We 1845 roku założōł fabrykã sztofōw lyniannych przi ulicy Nyskij<ref>{{Cytuj |tytuł = Zakłady Przemysłu Bawełnianego Frotex S.A., ul. Nyska, Prudnik - polska-org.pl |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = polska-org.pl |url = https://polska-org.pl/559757,Prudnik,Zaklady_Przemyslu_Bawelnianego_Frotex_S_A.html}}</ref>. Fyrma wartko stała sie jednã ze nojsrogszych fyrm tekstylnych na [[Ślōnsk|Ślōnsku]], a potymniyskorzi w Miymczech i we Ojropie. Ôtworzōł pŏrã filiji i stoł sie jednym ze nojsrogszych producyntōw lnu na świecie<ref name="sztetl">{{Cytuj |tytuł = Fränkel Samuel, Wirtualny Sztetl |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = sztetl.org.pl |url = https://sztetl.org.pl/pl/biogramy/5438-frankel-samuel}}</ref>.
 
Ôstoł kludzōncym prudnickij gminy żydowskij po jeji utworzyniu we 1854 roku<ref name="niciabudowane">{{Cytuj |tytuł = Prudnik i Krnov. Miasta nicią budowane... - PDF |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = docplayer.pl |url = https://docplayer.pl/63852619-Prudnik-i-krnov-miasta-nicia-budowane.html}}</ref>. 3 mŏja 1877 Fränkel dokōnoł poświyncyniŏ ufōndowanyj bez siebie [[Synagoga we Prudniku|synagogi we Prudniku]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Synagoga w Prudniku (ul. Kościuszki), Wirtualny Sztetl |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = sztetl.org.pl |url = https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/p/87-prudnik/112-synagogi-domy-modlitwy-i-inne/88046-synagoga-w-prudniku-ul-kosciuszki}}</ref>. Czynsto ôrganizowoł ôdczyty poezyje a kameralne kōncerty znanych na świecie pianistōw (m.in. [[Wilhelm Backhaus|Wilhelma Backhausa]] i [[Walter Gieseking|Waltera Giesekinga]])<ref name="sztetl" />.
 
Fränkel umrził 28 lipnia 1881. Je pogrzybany na smyntŏrzu żydowskim we Prudniku przi ul. Kolejowyj<ref>{{Cytuj |tytuł = Nowy cmentarz żydowski w Prudniku (ul. Kolejowa 40), Wirtualny Sztetl |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = sztetl.org.pl |url = https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/p/87-prudnik/114-cmentarze/28935-nowy-cmentarz-zydowski-w-prudniku-ul-kolejowa-40}}</ref>. Zgodnie z jego testamyntym przekŏzane ôstało 900 marek prudnickim lazarytōm, 2100 klŏsztōrowi bōnifratrōw na sprŏwōnek nowych betōw do prziklasztornyj lecznicy a 15000 marek prudnickimu magistratowi, z czego co roku 11 listopada i 11 grudnia kupowany bōł wōngel, kery potym bōł rozdŏwany dlŏ potrzebujōncych miyszkōńcōw miasta<ref name="niciabudowane" />. Posiedzicielym fabryki ôstoł jego ziyńć Josef Pinkus<ref>{{Cytuj |tytuł = Zakłady Tkackie „Fränkel” w Prudniku |data = 2018-10-23 |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20181023200153/https://searcharchives.pl/45/1547/0/2#tabZespol}}</ref>, a potymniyskorzi jego ynkel [[Max Pinkus]]. Fyrma istniała do 2011 pod mianym Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”<ref>{{Cytuj |tytuł = To już jest koniec Frotexu |data = 2011-02-21 |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = Prudnik24 |url = https://prudnik24.pl/index.php/2011/02/21/to-juz-jest-koniec-frotexu/ |jynzyk = pl}}</ref>.
 
== Spamiyńć ==
[[Plik:Grobowiec Samuela i Esther Fränkel (2) (cropped).jpg|thumb|left|Grōft Samuela i Esther Fränkel]]
28 listopada 1901 we prudnickij synagodze ôstoł ôdśpiywany „Hymn na 100. gyburstag niyzapōmnianego, tajnego radcy pana Samuela Fränkla”. Ôstoł zaś zagrany 5 grudnia 2019 bez kapelã skrzipcowõ szkolŏrzy szkoły muzycznyj szkoły we Prudniku<ref>{{Cytuj |autōr = Andrzej Dereń |tytuł = Hymn pamięci Samuela Fränkla - Teraz Prudnik! |data = 2019-12-08 |data dostympu = 2021-06-09 |url = http://terazprudnik.pl/2019/12/08/samuela-frankla/ |jynzyk = pl}}</ref> w rōmach prōmocyje polsko-czeskich publikacyje ôd Marcina Husaka pt. „Fränklowie i Pinkusowie – ocalałe dziedzictwo” a ôd Michala Vychlidala pt. „Flemmichowie i Schielowie – tekstylne dziedzictwo”<ref>{{Cytuj |autōr = Andrzej Dereń |tytuł = Dziedzictwo dwóch miast - Teraz Prudnik! |data = 2019-12-05 |data dostympu = 2021-06-09 |url = http://terazprudnik.pl/2019/12/05/wspolne-dziedzictwo/ |jynzyk = pl}}</ref>.
 
18 czyrwnia 2016 jego mianym nazwany bōł [[platan klōnolistny]] przi dŏwnyj portierniji „Frotexu”<ref>{{Cytuj |tytuł = Przeglądanie danych - Pomnik przyrody |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = crfop.gdos.gov.pl |url = http://crfop.gdos.gov.pl/CRFOP/widok/viewpomnikprzyrody.jsf?fop=PL.ZIPOP.1393.PP.1610043.18111}}</ref><ref>{{Cytuj |autōr = |tytuł = Ich wiek szacowany jest na 170 i 250 lat. Są żywymi pomnikami |data = 2016-05-25 |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = Radio Opole |url = https://radio.opole.pl/100,157977,ich-wiek-szacowany-jest-na-170-i-250-lat-sa-zywy |jynzyk = pl}}</ref>.
 
28 mŏja 2020 miano Samuela Fränkla dostała nowo powstołŏ ulica we Prudniku, co łōnczy [[Jasiōnowe Wzgōrze]] zze ulhul. Powstańców Śląskich<ref>{{Cytuj |tytuł = Będzie ulica im. Samuela Fränkla |data = 2020-05-28 |data dostympu = 2021-06-09 |ôpublikowany = Prudnik24 |url = https://prudnik24.pl/index.php/2020/05/28/bedzie-ulica-im-samuela-frankla/ |jynzyk = pl}}</ref>.
 
{{Przipisy}}