Tatarstōn

Tatarstōn (ru. Респу́блика Татарста́н, tt.Respublika Tatarstan) - je autōnōmicznōm republikōm we Rusyje połozōnōm kole rzyki Wołga. Niyôficyjnym mottem Tatarstōnu je: Bez Buldırabız! eli Poradzymy!.

Республика Татарстан (Ruskŏ gŏdka) Татарстан Республикасы (Tatarskŏ gŏdka) Republika Tatarstōnu
Fana Tatarstōnu Wapyn Tatarstōnu
Hymn: Nacyjny Hymn Republike Tatarstanu
Ôficyjne gŏdki	Ruskŏ gŏdka, Tatarskŏ gŏdka
Stolica	Kazań
Regiōnowŏ Gŏwa	Pryzydynt Rustam Minnichanow
Prawŏ moc	Stanōwŏ Rŏda Tatarstanu
Rozlygowaniy  • cŏłkowity	44. plac we Rusyje 67 800 km2 km²
Wielość perzōnōw (2010)  • cŏłkowito   • gynstość zaludniyniyŏ  • nacyje	8. plac we Rusyje 3 786 488 55,68 ôsōb/km² 2010: Tatary 53.2% Ruski 39.7% Czuwasze 3.1% Inksze 4.1%
Utworzyniy terytorium	27 mŏj 1920
Data likwidacyje
Hlawnŏ religijŏ	Islam (55%), Prŏwŏsłŏwiy(45%)
Czasowŏ zōnã	UTC MSK (UTC +3:00)
Kod ISO 3166	RU-TA
Necowo dōmyna	[1]
Automobilowy kod	16,116

Terminologijŏ

Mianŏ Tatarstōn biere siy ôd mianã nŏjsrogszej etnicznyj skupiny Tatarōw a doklupiyniy do tego perskegŏ słowã -stan ôznŏczŏjōnce plac pochodziyniyŏ. We Ślōnskej gŏdce -stan sprowiył siy na -stōn. Inksze mianŏ to Tataryjŏ ôd dŏwnej tajli SSSR, Tatarske ASSR.

Geografijŏ

Republika mŏ plac kole rzyki Wołga.

Graniyce

• Wywtnōntrz Rusyje: Kirowski Ôbwōd, Udmurcyjŏ, Baszkortostōn, Orenburgski Ôbwōd, Samarski Ôbwōd, Uljanowski Ôbwōd, Czuwaszyjŏ, Mari El.

Rzyki

Widŏk na Wołge kole Rzyki Kama

Widŏk na Tajme s diŏbelskej wiyrzy we Jełabudze

Hlawne rzyki to:

• Azewka
• Biełaja
• Ik
• Kama
• Wołga
• Wjatka
• Kazańka

Jyziyora

Hlawne jyziyora to:

• Kujbyszewske jyziyorŏ
• Dolnŏkamske jyziorŏ

Nŏjwiynksze skupiny jyziyor to Kaban, a nŏjsrogszym bagnem je Kuljagasz.

Naturalne surowce

Hlawne surowce Tatarstōnu to:

• Pytrolyjum
• Naturalny gaz
• Kamiynny Wōngiel
• Brunŏtny Wōngiel
• Piach
• Żwir
• Ił
• Gips
• Wapiyń
• Dolōmity
• Inksze kamiyniye
• Bentōniyt
• Glina
• Fosfor
• Kreda
• Mineralne wody
• Lekarske błoto

Klimat

• Strzedniyŏ tympyraturŏ we styczniyu: -16°C
• Strzedniyŏ tympyraturŏ we czyrwcu: +19°C
• Strzedniyŏ rocznŏ tympyratura: +4°C

Ferwaltōngowy tajlōng

Republika tajluje siy na 43 rejōny, a posiydzŏ 22 miastã, 18 ôsiydli miastowyj zorty a 3074 wsiy.

Historyjŏ

Piyrwym krejem na tych ziymiach bŏłŏ Wołgaskŏ Bołgaryjŏ sônaczōne bez Bołgarōw kole IX - X wiyku. We 922 Islam ôstŏł ôficyjnōm religijōm tego pōństwa. We 1236 regiōn weszedł jako tajla Mōngolskegŏ Impyrium, a niyskorŏ do Złotej Hordy. We 1438 posiydzŏł samostanowiyniy jako Kazański Chanat, a we 1552 weszedł jako tajla Ruskegŏ Impyrium. We 1920 roku sônaczōnŏ Tatarske ASSR. We 1990 Tatarstōn dyklarowŏł samostanowiyniy, nale podle porozumiyniyŏ we 1994 roku stŏł siy tajlōm Rusyje. We 2008 roku Mili Medżlis Tatarskej Nacyje wypowiydziŏł samostanowiyniy ôd Rusyje skuli uznaniyŏ bez Rusyje Abchazyje a Połedniyowej Osetyje, nale ôstŏłŏ to signorowane bez Rusyjŏ a ÔSN.

Demografijŏ

Tatarstōn posiydzŏ 3 786 488 perzōnōw bez co mŏ 8. plac we Rusyje.

Etniyczne skupiny

We Tatarstōniy sōm 173 etniczne skupiny, hlawne to: Tatary (53,2%) a Ruski (39,7%). Inksze naszkryflane na ôficyjnej zajciy Tatarstōnu to: Czuwasze, Udmurty, Mokszany, Maryje, Ukrajińcy a Baszkiry. Nacyje wypisane we spisiy to:

Nacyjŏ	Wielość	Procynt
Tatary	2 012 571	53,2%
Ruski	1 501 369	39,7%
Czuwasze	116 252	3,1%
Inksze	150 244	4,1%

Religijŏ

Hlawne religije Tatarstōnu to:

• Islam (55%) praktykowōny bez Tatarōw a Baszkirōw;
• Prŏwŏsłowie (45%) praktykowōny bez Ruskōw, Czuwaszōw, Maryjōw, Udmurtōw a Mokszanōw.

Ekōnōmijŏ

Republika je nŏjbogatszym a nŏjbarzi ekōnōmiczniy zaawansowōnym regiōnem Rusyje.
Indystrujŏ Tatarstōnu skupiŏ siy na: produkcyjŏ gazu, petrolujum, a przytwarzōniyu jejich; ônaczyniy ciynżarōwek, helikoptyrōw, fligrōw, motorōw do fligrōw, ekwipunku do fedrowōniyŏ petrolyjum, statkōw a moplikōw.

Edukacyjŏ a Nauka

We 2014 roku Tatarstōn posiydzŏ 1958 przydszyli lŏ bajtli w wiyku 1-7, 1431 ylymyntarnych a strzedniych szulōw. Regiōn posiydzŏ 27 wiyrchnych szuli, 17 regiōnowych a 10 prywŏtnych.
Republika mŏ 14 technoparkōw.

Necowe ôdwołaniya

• We ynglickej gŏdce: Ôficyjnŏ zajta Tatarstanu we Ynglickej gŏdce