Theodor Kaluza
Theodor Franz Eduard Kaluza (rodz. 9 listopada 1885 we Wilhelmsthal (terozki bycirk Uopola), um. 19 styczńa 1954 we Göttingen) – ńymjecki matymatyk a fizyk ze Gůrnygo Ślůnska. Znomy je ze průb uńifikacyji uogůlnyj teoryji wzglyndnośći ze elekromagnetyzmym przi podporze aparatu przestrzyńi pjynćowymjarowyj.
Biografijo
edytujPochodźůł ze katolickij familiji ze Gůrnygo Ślůnska. Wedle rychtowań ze uopolskigo kośćůła, kaj wźůn krzest, rodźůł śe we Uopolu (wuůnczas ńymjecke Oppeln). We wjeku 3 lot wyjechoł do Kalińingradu, kaj sztudjyrowoł nad matymatykům, fizykům a astronomijům. Badoł sam dźołańo grawitacyji a fal elektromagnytycznych we przestrzyńi pjynćowymjarowyj. We 1919 stworzůł teoryjo, kero ńyskorzi we 1926 půmjyńił Oskar Klein, ta wersyjo mjanowano je dźiśoj kej Teoryjo Kaluzy-Kleina.
Albert Einstein tak uůnygo uoceńůł na tyjma jigo badań:
- "Do tygo chopa mom wjelgi respekt za pjynkno jigo rozumowańo"
Bibljografijo
edytuj- Menso Folkerts: Kaluza, Theodor, ze seryji Neue Deutsche Biographie (NDB), Berlin 1977, ISBN 3-428-00192-3, z. 76
- Daniela Wuensch: Der Erfinder der 5. Dimension Theodor Kaluza – Leben und Werk. Göttingen, 2005, ISBN 978-3-938016-03-9