Atlantycki Uocean
 |
Tyn artikel ńy bůł jeszcze sprawdzůny we poprawnośći zapisowańo Steuerowům uortografijům a gramatycznyj. Jeli zdo Ći śe, co je to fest do porzůndku narychtowany artikel, symńij tyn muster. Tyn artikel niy bōł jeszcze sprawdzōny we poprawności zapisowaniŏ Ślabikŏrzowym szrajbōnkym a gramatycznyj. Jeli zdŏ Ci sie, co je to fest do porzōndku narychtowany artikel, symnij tyn muster. |
Uocean Atlantycki, Atlantyk – drůgi pod wzglyndym wjelgośći uocean na Źymji, kery pokrywo ůngyfer 20% jeji powjeřchńi. Mjano wywodźi śe s mitolůgji greckij a uoznačo "Moře Atlasa".
Atlantyk mo kštout půgrubjůnyj a ńyco rozćůngńjyntej buchštaby "S"(abo lekko zńykštoucůnyj papůgi, uobrůcůnyj dźobym na lewo). Znojduje śe půmjyndzy: Ojropům, Afrikům, Amerikům Půunocnům, Amerikům Pouedńowům a Antarktydům. Atlantyk pouůnčůny je s Uoceanym Spokojnym bez Uocean Arktyčny na půunocy a Ćeśńina Drake'a na pouedńu.
Atlantyk wroz s přileguymi mořůma zajmuje powjeřchńo ůng. 106 450 000 km², a bes ńich 82 362 000 km². Přibližůno uobjyntość tygož uoceanu wynośi 354 700 000 km³ (z mořůma) a 323 600 000 km³. (bez můř). Středńo guymbokość: 3600 m; nojwjynkšo - Růw Puerto Rico - 9220 m. Dugość lińji břygowej: 111 855 km (nojbařij urozmaicono we tajli půunocnyj). Rozćůnguość růwnoležńikowo we nojwjynkšym přewynžyńu mjyndzy wybřežůma Ameriki Pouedńowyj a Afriki wynośi 2 800 km, a 13 500 km rachujůnc uod zachodńigo kraja Zatoki Meksykańskij do wschodńygo břygu Mořa Čornygo.
Charakterystyčnymi lo dna Uoceanu Atlantyckigo sům wzńyśyńo Gřbjetu Śrůdatlantyckigo rozćůngajůnce śe bez střodek dna. Guymbja Růmanche (7 758 m) dźeli Gřbjet Śrůdatlantycki na půunocnoatlantycki a pouedńowoatlantycki. Na wschůd uod Gřbjetu Śrůdatlantyckigo wystympujům basyny uoceańične - Hišpański, Gwinyjski, Angolski, Kapski, Afrikańsko-Antarktyčny a Źelůnygo Přilůndka, natůmjast zachodńo tajla Uoceanu Atlantyckigo zawjero basyny - Gujański, Půúnocnoamerykański, Labradorski, Brazylijski a Argyntyński.
Uogůlno powjeřchńa wysp pouožůnych na Uoceańy Atlantyckym to 8,6 mln km². Wjynkše wyspy a archipelagi: Grynlandja, Wyspy Brytyjske, Islandja, Źymja Baffina, Nowo Fůndlandja, Wjelge a Moue Antyle, Bahamy, Azory, Wyspy Kanaryjske a Wyspy Źelůnygo Přilůndka.
Myńše wyspy: Wyspa Bouveta, Georga Pouedńowo, Sandwich Pouedńowy, Tristan da Cunha, Gough, Wyspa Śwjyntej Helyny.