Biylsko-Biołŏ
Spůłrzyndne: 49°49'21" N 19°02'40" E
Biylsko-Biołŏ (po polsku i ôficjalnie Bielsko-Biała, po niymiecku Bielitz-Biala a w lokalnym dyjalekcie Beltz-Beil, po czesku Bílsko-Bělá) je miasto z prawami krysu we połedniowyj Polsce, we ślōnskim wojewōdztwie, na Ślōnskim Pogōrzu, pod wiyrchami Małego a Ślōnskigo Beskidu, nad rzykōm Biołōm (Biołkōm) a jeji dopływami. Je siydzibōm władze biylskigo krysu, Ojroregijōnu Beskidy, rzimskokatolickigo biylsko-żywieckigo biskupstwa a wanielicko-augsburskigo cieszyńskigo biskupstwa, jak tyż głownym miastym biylskij aglōmeracyje a Biylskigo Przemysłowego Ôkryngu.
| Biylsko-Biołŏ | |||||
 Ôd wiyrchu ôd lewyj strōny: rathauz, zōmek Sułkowskich a kamiynice na placu Chrobrego (Pigalu), ulica 11 Listopada; dochowany kōncek staromiejskich murōw, tyjater, wanielicki kościōł Martina Lutra; zajlbana na Szyndzielniã, dynkmal Martina Lutra, dynkmal Bolka i Lolka. | |||||
| |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Historycznŏ krajina | Ślōnsk a Małopolska | ||||
| Wojewōdztwo |  ślōnske wojewōdztwo
| ||||
| Krys | miasto z prawami krysu | ||||
| Prawa miejskie | Biylsko: przed 1312 Biołŏ: 1723 skuplowanie: 1951 | ||||
| Prezydynt | Jarosław Klimaszewski (2024) | ||||
| Wiyrchnia | 124,51 km² | ||||
| Wielość miyszkańcōw (2023) - wielość - tyngość |
166 765 1340 os./km² | ||||
| Pocztowy kod | 43-300 | ||||
| Rejestracyjnŏ tabula | SB | ||||
 Galeryjŏ zdjyńć a grafik w Wikimedia Commons
| |||||
| Zajta internetowŏ | |||||
Biylsko-Biołŏ formalnie powstało 1 stycznia 1951 skuplowaniym Biylska, co leży na Cieszyńskim Ślōnsku, a piyrszŏ pisanŏ zmianka ô nim pochodzi z roku 1312, z małopolskōm Biołōm, co była założōnŏ we XVI stolyciu a dostała sztatus miasta w roku 1723. W XX stolyciu była przikuplowanŏ aji raja przōdzij ôdrymbnych dziedzin: Aleksandrowice, Hałcnōw, Kamiynica, Kōmorowice, Lipnik z Lyszczynami, Mikuszowice z Ôlszōwkōm, Stare Biylsko, Stracōnka, Wŏpiynica. Ôd 1975 do 1998 Biylsko-Biołŏ było stolicōm biylskigo wojewōdztwa, kaj nŏleżoł part Cieszyńskigo Ślōnska a part zachodnij Małopolski.
Biylsko-Biołŏ je administracyjnym, ekōnōmicznym, akadymickim i kulturalnym cyntrum dlŏ terynu ślōnsko-małopolskigo pograniczŏ, co je czasym potocznie mianujōm Podbeskidzie[1]. Je to ważny ôstrzodek industryje (przede wszyskim automobilowyj – miyndzy inkszymi fabryka Fiat Chrysler Automobiles – a dŏwnij tyż tekstylnyj), jak tyż drogowŏ a banowŏ krziżōwka. Je znaczōncym turystycznym cylym skuli wielu zabytkōw architektury (co mŏ ilustrować popularny slogan Mały Wiedziyń[2][3][4]) a przimyj bliskości gōr (wnōntrz granic miasta je położōnych szesnŏście gōrskich wiyrchōw).
Podug danych GUS ze 31 grudnia 2021 we mieście miyszkało 168 319 ludzi[5] (22. plac we Polsce a siōdmy na cołkim Ślōnsku). Mŏ powiyrchniã 124,51 km² a formalnie je potajlowane na trzidziści pōmocniczych jednostek gminy zmianowanych ôsiedla.
Przipisy
- ↑ Używanie tego terminu je przedmiotym poważnych kōntrowersyji a czynsto je ôdciepowane ôd ôsōb z wyraźnōm ślōnskōm abo małopolskōm idyntyfikacyjōm, ôb. do przikładu: Tomasz Borówka: Mamy na Śląsku wyimaginowaną krainę. Kto i kiedy właściwie wymyślił nazwę "Podbeskidzie"? (pol.). Ślązag. [dostymp 2022-11-18].; Jacek Drost: Co to jest Podbeskidzie? Podręcznik edukacji regionalnej utrwala taką nazwę (pol.). Dziennik Zachodni. [dostymp 2022-11-18].; Stowarzyszenie Beskidzki Dom: Podbeskidzie? Małopolska? Górny Śląsk? Beskidy? – Czyli gdzie leży Żywiecczyzna (pol.). zywiec.info.pl. [dostymp 2022-11-18].
- ↑ Małgorzata Bujak. Śladami Wiednia. Bielska architektura i wiedeńskie inspiracje. „Relacje Interpretacje”. 2 (6), s. 8–13, 05-2007 (pol.). [dostymp 2022-12-25].
- ↑ Bielsko-Biała - atrakcje "małego Wiednia" (pol.). Onet Podróże. [dostymp 2022-11-18].
- ↑ Ewa Furtak: Dlaczego Bielsko-Biała nazywa się Małym Wiedniem? Zobaczcie sami (pol.). Gazeta Wyborcza. [dostymp 2022-11-18].
- ↑ Polska w liczbach: Bielsko-Biała (pol.). Główny Urząd Statystyczny. [dostymp 2023-01-29].