Czŏrnŏ dziura

Czŏrnŏ dziura to je plac we czasoprzestrzyństwie, kerego bez wpływ grawitacyje, nic – cuzamyn ze światłym – niy może ôpuścić. Zgodnie ze ôgōlnõ teoryjōm zglyndności, do jeji nastōniŏ zdatne je nagrōmadzynie dostatecznie srogij masy we ôdpednio małyj ôbjyntości. Czŏrnõ dziurã ôbtŏczŏ matymatycznie zdefiniowanŏ wiyrchnia nazywanŏ horyzōntym zdarzyń, kerŏ wyznaczŏ granicã bez nawrotu. Nazywŏ sie jōm „czŏrnõ”, pōniywŏż doimyntnie pochłōniŏ światło trefiajōnce w horyzōnt, a niy ôdbijŏ niczego, jak ciało perfekt czŏrne w termodynamice. Kwantowŏ teoryjŏ pola przewiduje, iże czŏrne dziury ymitujōm prōmiyniowanie jak ciało perfekt czŏrne ô niyzerowyj tymperaturze. Tymperatura ta je ôpacznie proporcjōnalnŏ do masy czŏrnyj dziury, co sprawiŏ, iże barzo ciynżko jy zaôbserwować we wypadku czŏrnych dziur ô masie gwiŏzdowyj abo srogszych.

Czŏrnŏ dziura

Czŏrnŏ dziura ze galaktyki Messier 87

10 kwietnia 2019 wyuczyni z programu EHT ôpublikowali piyrszy w historyji ôbrŏz czŏrnyj dziury, bydōncyj w cyntrum galaktyki Messier 87.

„Czŏrnŏ Dziura” Laplace’a

We klasycznyj teoryji grawitacyje Isaaca Newtona tajleczka we spoczynku daleko ôd cyntrum grawitacyje mŏ imyntnõ ynergijõ rōwnõ nulowi

$E=-{\frac {GMm}{r}}+{\frac {mv^{2}}{2}}=0,$

stōnd mōmy:

$v^{2}={\frac {2GM}{r}}.$

Prōmiyń Schwarzschilda $r_{schw}$ je delkōm ôd cyntrum prziciōnganiŏ, w keryj wartkość tajleczki je rōwnŏ wartkości światła w prōzni $v=c.$ Stōnd

$r_{schw}={\frac {2GM}{c^{2}}}.$

Linki zewnyntrzne

• More about the Schwarzschild Geometry
• Supermassive Black Holes
• Singularity Theorems