Szauszpiler

Szauszpiler to je ôsoba ôdegrŏwajōncŏ za pōmocōm ôsobliwego zachowaniŏ, cielesnych a głosowych technik rolã we serialu, we tyjatrze i we filmie. Ôd ajnfachowego czowieka ôdrōżniŏ go ze zajty samego szauszpilera świadōmość szpilu, ze zajty ôglōndŏczy – ôsobliwy knif traktowaniŏ ôsoby za szauszpilera. We relacyji do ôglōndŏcza je na knif dwoisty, jako ôdtwŏrzanŏ ôsoba, w kerõ sie tymczasowo wciela, i wrŏz jako żywy czowiek, posiadajōncy włŏsnõ istnõ tożsamość i biografijõ.

Brytyjski szauszpiler Rowan Atkinson

Tom Hanks – amerikański szauszpiler.

Historyjŏ

Tragiczny szauszpiler, rzimskŏ mozaika z II–III stoleciŏ n.e

We antycznych czasach, we 534 p.n.e., grecki poeta, twōrca tragedyje i szauszpiler Tespis wkludziōł we swojim kōnszcie, kole chōru, piyrszego szauszpilera. Wystawiynie jego ôdbyło sie we czasie Wielgich Dionizjōw (snŏdź 23 paździyrnika) a tym samym stoł sie ôn piyrszym, kery wypedzioł tekst niy we trzecij ôsobie, ale za postać z przedstawiyniŏ. Zrewolucjonizowało to knif prezyntowaniŏ ôzprŏwki: przōdzij używano chōrōw, narratora, niy ôdegrŏwano było jednak role postaci. Pōmiyndzy szauszpilerym a chōrym abo szauszpilrym a koryfeuszem była możebność kludzyniŏ dialogu, mogła sie tōż ukŏzać dramatycznŏ ôstuda. Drugigo szauszpilera wkludziōł Ajschylos, a trzecigo – Sofokles.

Szauszpilerowy kōnszt

Szauszpiler Charlie Chaplin

Ôd szauszpilerowōw ôczekuje sie porzōnd cołkigo zestŏwu kōnsztu, m.in. dobryj ymisyje głosu, dykcyje, wyrazistości ruchu i mimiki, talyntu analizowaniŏ i miarkowaniŏ dramatycznego tekstu, talyntu wywołowaniŏ i ôdegrŏwaniŏ uczuć. Terŏźnie niy przykłada sie ekstra wŏgi do fizycznych cech, przestały ôbowiōnzować kanōny piyknŏ (podlygajōnce zresztōm przemijajōncyj modzie). Porzōnd dobri szauszpilery sōm wyszkoleni we śpiywie, tańcu, improwizacyje, ôbserwacyje i naśladowaniu, walce scynicznyj a ôdegrŏwaniu klasycznych tekstōw, posugowaniu sie dialektym. Mocka szauszpilerōw biere udzioł we dugotrwałych kursach i uczynszczŏ do szkōł przizwŏlajōncych rozwinōńć takie kōnszty. Szkoły te majōm czynsto barzo roztōmajte filozofie i artystyczne metodologie.

Pionierzy modernego szauszpilerowego kōnsztu to m.in. Lee Strasberg, Uta Hagen, Stella Adler a Sanford Meisner.

Szauszpiler a płeć

We przeszłości anōng szauszpilera ôgraniczało sie jyno do chopōw. We antyce i strzedniowieku uwŏżano, iże wystympowanie na binie upadla kobiytã. Dopiyro we XVII stoleciŏ zaprzeczyli tymu Wynecyjanie i kobiyty zaczły wszeôbecnie brać udzioł we przedstawiyniach. We czasach Shakespeare'a role kobiyt ôdegrŏwali chopy i synki, chociŏż sōm wykazy na tajne wystympowanie kobiyt przeblyczōnych za chopōw.

Szauszpilerki czasym wystympujōm we rolach modych synkōw, pōniywŏż pod zicher zglyndami synek barzij je podany do majoryntnyj kobiyty aniżeli majoryntnego chopa. We angelskich tyjatrach rola „Piotrusia Pana” je tradycyjnie ôdtwŏrzanŏ bez kobiytã. Majoryntny we roli dziycia wystympuje czyńścij we przedstawiyniu aniżeli we filmie. Wyjōntkym je dubbing we animowanych filmach, kaj głosy synkōw sōm porzōnd zarezerwowane dlŏ kobiyt.

We Wynecyji dugõ tradycyjõ mŏ ôdegrŏwanie płci ôpacznyj dlŏ kōmicznego efektu. Wiynkszość kōmedyje Shakespeare'a zawiyrŏ elymynt przebiyrania sie. We filmowych rolach wymŏgajōncych szpilu we roli kobiyty wystōmpiyli m.in. Dustin Hoffman (Tootsie) i Robin Williams (Mrs. Doubtfire).

Galeryjŏ

• Szauszpilstwo
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•