Papua-Nowo Gwinyjo

Papua-Nowo Gwinyjo (Papua New Guinea, Ńyzoleżne Państwo Papui-Nowyj Gwinyje – Independent State of Papua New Guinea) – państwo we Uoceańije, we Melanezyje.

Independent State of Papua New Guinea Independen Stet bilong Papua Niugini Ńyzolyżne Państwo Papui-Nowyj Gwinyje
Fana Papui-Nowyj Gwinyje
Motto: (angelsko godka) Unity in diversity (Jydność we růżnorodnośći)
Hymn: O arise all you sons of this land (Powstańće wszyjscy synowje tyj źymje)
Uoficjalno godka	angielsko godka, tok pisin, hiri motu
Stolica	Port Moresby
Polityczny systym	můnarchijo kůnstytucyjno
Gowa państwa	krůl Karol III.
w jego imjyńu	Gubernator Gyneralny Bob Dadae
Przikludziorz regjyrunku	prymjer James Marape
Rozlygowańy  • cołkowity  • strzůdlůndowe wody	53. we śwjeće 462 840 km²
Liczba ludźi (2008)  • cołkowito   • gynstość zaludńyńo	106. we śwjeće 5 932 000 12,8 osůb/km²
ńypodleguość	uod Australije 16 wrześńa 1975
Religijo (głůwno)	protestantyzm
Waluta	kina (PGK)
Czasowo zůna	UTC UTC +10
Kod ISO 3166	PG
Necowo důmyna	.pg
Automobilowy kod	PNG
Telefůniczny kod	+675
Autůnůmiczne terytoryja

Geůgrafijo

Państwo leży we wjynkszyj tajli na wyspje Nowo Gwinyjo (w jei wschodńij tajli) a krům tygo na ůng. 2800 mjyńszych wyspůw. Grańica lůndowo mo yno s Indunezyjům, bez morza sůmśaduje tyż s Australijům a Wyspůma Salůmůna. Doobkoła Papui-Nowyj Gwinyje sům wody Uoceanu Spokojnygo, Morza Nowogwinyjskigo a Morza Koralowygo.

Je to kraj we wjynkszyj tajli gůrzysty, nojwyższy wjyrch mo 4509 m n.p.m. Liczne wulkůny. Kraj je nawjedzany bez trzyńśyńo źymje a ńykej tsunami. Klimat sam je růwńikowy, gorki a wilgły. Bogaty nec rzykůw a gynste losy.

Gyszichta

Kraj zaśedlůny uod 60 tyś lot, bez Ojropejczykůw uodkryto we XVI wjeku, nale aże po XIX wjek kraj bůł bezma cołkim ńyzbodany. Mjano "Nowo Gwinyjo" nadali krajowi żyglorze s Hiszpańije, skiż tygo, co tubylcy zdowali im śe podane na mjyszkańcůw Gwinyje we Africe. Dziśejszo Papua-Nowo Gwinyjo powstoła bez skuplowańy dwůch terytorjůw downych kolůńji (mjymjeckij a brytyjskij), kere uobje dostoły śe pod admińistracyjo Australije, a uod 1975 uostoł ńypodleguym państwym. We 1988 roku wyspa Bougainville průbowoła secesyje, we wolkach poginyło przez 20 tyś. ludźi. Wyspa pozostoła we skuodźe Papui-Nowyj Gwinyje, nale dostoła autonůmijo.