Słōńce

Klara, abo Słōńce (łac. Sol, gr. Ἥλιος, Hḗlios, symbol: ) to je cyntralnŏ gwiŏzda Słōnecznego Układu, naôbkoło keryj krōnży Ziymia, inksze planety tego układu, planety karłowate i małe ciała Słōnecznego Układu. Klara skłŏdŏ sie z gorkij plazmy utrzimowanyj bez grawitacyjõ i formowanyj bez pole magnetyczne.

Astrōnōmiczny symbol Klary to rōndo z pōnktym we postrzodku: ☉ (Unicode: 2609)^[1].

Charakterystyka

Klara je bezma idyjalnie ôbłōniatŏ^[2]^[3], mŏ strzednicã kole 1 392 684 km^[4], kole 109 razy srogszõ aniżeli Ziymia, a jeji masa (1,989 ×10³⁰ kg, kole 333 tysiyncy razy srogszŏ aniżeli masa Ziymie (M_⊕)) stanowi kole 99,86% imyntnyj masy Słōnecznego Układu^[5]. Skłŏdŏ sie z gorkij plazmy utrzimowanyj bez grawitacyjõ i formowanyj bez pole magnetyczne.

Klara uformowała sie kole 4,567 mld lŏt tymu^[6] skuli kolapsu grawitacyjnego przestrzyństwa we srogim ôbłoku molekularnym. Wiynkszość materyje zgrōmadziyła sie we cyntrum, a ôstatek utworzōł orbitujōncy naôbkoło niego, plaskaty dysk, z kerego ukształtowała sie ôstała tajla Słōnecznego Układu. Cyntralnŏ tajla stŏwała sie gynstŏ i gorkŏ, aże w jeji ôstrzodku ôstała zainicjowanŏ synteza termojōndrowŏ. Wyuczyni sōndzōm, iże hned wszyjske gwiŏzdy powstŏwajōm skuli tego procesu. Klara je zorty widmowego G2 V, to znaczy przinŏleży do tm. żōłtych karłōw lajtōngu bazowego; widzianŏ z Ziymie mŏ biołõ farbã^[7].

Skłŏd

Kole trzi sztwŏrte masy Klary stanowi wodōr, ôstatek zaôbycz hel. Ôstane 1,69% (co ôdpadŏ kole 5600 M_⊕) tworzōm ciynżyjsze elymynta, w tym m.in. tlyn, wōngel, neōn i żelazło^[8].

Podle masy^[9]:

wodōr: 73,46%
hel: 24,85%
tlyn: 0,77%
wōngel: 0,29%
żelazło: 0,16%
neōn: 0,12%
azot: 0,09%
krzymik: 0,07%
magnez: 0,05%
siarka: 0,04%

Przipisy

↑ Find all Unicode Characters from Hieroglyphs to Dingbats – Unicode Compart, www.compart.com [dostymp 2021-04-11] (angelski).
↑ How Round is the Sun? Science Mission Directorate, science.nasa.gov [dostymp 2021-04-11] .
↑ First Ever STEREO Images of the Entire Sun. Science Mission Directorate, science.nasa.gov [dostymp 2021-04-11] .
↑ M. Emilio, J.R. Kuhn, R.I. Bush, I.F. Scholl. Measuring the Solar Radius from Space during the 2003 and 2006 Mercury Transits. „Astrophysical Journal”. 750 (2), s. 135, 2012. DOI: 10.1088/0004-637X/750/2/135. arXiv:1203.4898. Bibcode: 2012ApJ...750..135E.
↑ M. Woolfson. The origin and evolution of the solar system. „Astronomy & Geophysics”. 41 (1), s. 12, 2000. DOI: 10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x. Bibcode: 2000A&G....41a..12W.
↑ James N.J.N. Connelly James N.J.N. i inni, The Absolute Chronology and Thermal Processing of Solids in the Solar Protoplanetary Disk, „Science”, 6107, 338, 2012, s. 651–655, DOI: 10.1126/science.1226919, Bibcode: 2012Sci...338..651C .
↑ Wayback Machine, web.archive.org, 6 lipca 2017 [dostymp 2021-04-11] [zarchiwizowane z adresy 2017-07-06] .
↑ S. Basu, H.M. Antia. Helioseismology and Solar Abundances. „Physics Reports”. 457 (5–6), s. 217, 2008. DOI: 10.1016/j.physrep.2007.12.002. arXiv:0711.4590. Bibcode: 2008PhR...457..217B.
↑ The Sun’s Vital Statistics. Stanford Solar Center. [dostymp 2014-07-25]. Źrōdło danych: J. Eddy: A New Sun: The Solar Results From Skylab. NASA, 1979, s. 37. NASA SP-402. [dostymp 2014-07-25].

[1] Find all Unicode Characters from Hieroglyphs to Dingbats – Unicode Compart, www.compart.com [dostymp 2021-04-11] (angelski).

[2] How Round is the Sun? Science Mission Directorate, science.nasa.gov [dostymp 2021-04-11] .

[3] First Ever STEREO Images of the Entire Sun. Science Mission Directorate, science.nasa.gov [dostymp 2021-04-11] .

[4] M. Emilio, J.R. Kuhn, R.I. Bush, I.F. Scholl. Measuring the Solar Radius from Space during the 2003 and 2006 Mercury Transits. „Astrophysical Journal”. 750 (2), s. 135, 2012. DOI: 10.1088/0004-637X/750/2/135. arXiv:1203.4898. Bibcode: 2012ApJ...750..135E.

[5] M. Woolfson. The origin and evolution of the solar system. „Astronomy & Geophysics”. 41 (1), s. 12, 2000. DOI: 10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x. Bibcode: 2000A&G....41a..12W.

[6] James N.J.N. Connelly James N.J.N. i inni, The Absolute Chronology and Thermal Processing of Solids in the Solar Protoplanetary Disk, „Science”, 6107, 338, 2012, s. 651–655, DOI: 10.1126/science.1226919, Bibcode: 2012Sci...338..651C .

[7] Wayback Machine, web.archive.org, 6 lipca 2017 [dostymp 2021-04-11] [zarchiwizowane z adresy 2017-07-06] .

[8] S. Basu, H.M. Antia. Helioseismology and Solar Abundances. „Physics Reports”. 457 (5–6), s. 217, 2008. DOI: 10.1016/j.physrep.2007.12.002. arXiv:0711.4590. Bibcode: 2008PhR...457..217B.

[9] The Sun’s Vital Statistics. Stanford Solar Center. [dostymp 2014-07-25]. Źrōdło danych: J. Eddy: A New Sun: The Solar Results From Skylab. NASA, 1979, s. 37. NASA SP-402. [dostymp 2014-07-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]