Chińskŏ Ludowŏ Republika

Chińskŏ Ludowŏ Republika, skrōt ChLR (People's Republic of China > P.R.C. Angelsko godka, chiń. trad. 中華人民共和國, uleksz. 中华人民共和国; pinyin: Zhōngguó, Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó;  posuchej po chińsku) – państwo we Weschodnij Azyji, kere ôbjymuje historyczne Chiny (bez Tajwanu), Tybet a inksze ziymie we Postrzodkowej Azyji zamiyszkane społym ôd 56 etnicznych skupin. ChRL to je nojludniyjsze państwo świata, jejich populacyjŏ je wiynkszŏ jak 1,3 mld ôsōb. Wiyrchniowo sōm 4. na świecie, a ekōnōmicznie (PKB nōminalny) – 3. (w 2007 r., po USA i Japōniji) abo tyż 2. (PKB realny) po USA.

中华人民共和国 Chińskŏ Ludowŏ Republika
Fana Chińskij Ludowyj Republiki Wapyn Chińskij Ludowyj Republiki
Hymn: 义勇军进行曲 Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ (Marsz Chyntnych)
Ôficjalnŏ gŏdka	chińskŏ gŏdka¹
Stolica	Bejdżing
Polityczny systym	ludowŏ republika
Gowa państwa	prezydynt Xi Jinping
Szef rzōndu	prymier Li Qiang
Wiyrchnia  • cołkŏ  • wody strzōdlōndowe	4². na świecie 9 596 960 km² 2,8%
Liczba ludności (lipiec 2007)  • całkowita   • tyngość zaludniyniŏ	1.. na świecie 1 376 049 000 145 ôsōb/km²
waluta	1 juan = 10 jiao = 100 fynōw (CNY, ¥)
Czasowŏ strefa	UTC +8 (niy ma latowego czasu)
Kod ISO 3166	CNO
Internetowŏ dōmyna	.cn
Kod autowy	CHN
Telefōniczny kod	+86
¹ Putonghua je ôficjalnōm gŏdkōm, poza Hōngkōngym a Makau, kaj je stosowany kantōński dialekt. W Hōngkůōngu drōgōm rōwnorzyndnōm ôficjalnōm gŏdkōm je angelskŏ gŏdka, a we Makau - portugalskŏ gŏdka.² Ino Chiny kōntynyntalne (bez Hōngkōngu i Makau)

Bejdżing

Hōngkōng

Szanghaj

Państwa, kere graniczōm ze ChLR to: Afganistan, Bhutan, Birma, Indie, Kazachstan, Kirgistan, Pōłnocnŏ Koryjŏ, Laos, Mōngolijŏ, Nepal, Pakistan, Rusyjŏ, Tadżykistan, Wietnam.

Chociŏż za kōntynuatora tradycyje politycznyj Chin widzi sie tyż Republikã Chińskõ na Tajwanie, ôd lot 70. za przizwolyniym USA to ChLR reprezyntuje nŏrōd chiński we miyndzynŏrodnych ôrganizacyjach, tj. ÔNZ abo WHO.

Władzã we ChLR sprŏwuje ôd 1949 r. Kōmunistycznŏ Partyjŏ Chin. Do kōńca lŏt 70. Chiny były państwym totalitarnym na stalinowski muster, a we latach 60. nasiyliły sie we kreju izolacjōnistyczne tyndycyje. Po śmiyrci Mao Zedōnga a fiasku maoizmu, we latach 80. partyjŏ napoczła ale ekōnōmiczne reformy, tj.: ôdchōd ôd planowyj gospodarki a ôdwarcie na świat, a ustrōj zaczōn przenosić sie we strōnã autorytaryzmu. We latach 80. i 90. prziszła liberalizacyjŏ społecznego a kulturalnego życiŏ, bez m.in. wkludzynie swobody rajzowaniŏ. Społym ze ekōnōmicznymi reformami zaczła sie terŏźnie nojwiynkszŏ migracyjŏ we historyji świata - ze wsi do miast przekludziyło sie już 140 mln Chińczykōw.

Terŏźny ustrōj Chin je nōminalnie socjalistyczny (tm. socjalizmus ô chińskich włŏsnościach), we praktyce je to ale kapitalizmus, bez typowych np. do UE rozlygłych zabezpieczyń socjalnych, co absztichuje sie lekim zafarbiyniym nōmynklaturowym a srogim woluminym auslandowych inwestycyji a eksportu. W sferze polityki, partyjŏ kōmōnistyczno regyruje autorytarnie, a przi tym ôdwołuje sie do nacjōnalizmu, zakazuje ôpozycyjnych ruchōw a prōbuje budować gospodarkã ôpartõ na wiedzy na muster krajōw sōmsiednich m.in. Japōnije, Płd. Koryje a tyż Singapuru.

Chiny to tyż jedyn ze nojstarszych ôstrzodkōw cywilizacyjnych świata, ô ôsobnyj a zabranyj tradycyji muzycznyj, tyjatralnyj, literackij, filozoficznyj a historycznyj, a tyż naukowyj. Po zakōńczyniu kulturalnyj rewolucyje chińskŏ kultura na terynach ChLR poleku sie ôdrŏdzŏ, chociŏż podug krytykōw szkody wyrzōndzōne za czasōw Mao Zedōnga sōm zbyt wielge, coby możebne było jij połne ôdrodzynie. Bezprecedynsowe we dzisiyjszym ChLR je tyż terŏźne ôdymkniyńcie tego kreju na świat i jigo wartkŏ ôkcydyntalizacyjŏ.