Wikipedyjo:Czym godka niy je

Pōmoc ślōnskij Wikipedyje
Jak pisać po ślōnsku
Tymatyka

Mirosław Syniawa mawia, że żeby pisać dobrze po śląsku, trzeba zapomnieć, że się umie po polsku.

Ich habe eine Kiełbasa gegessen, czyli jak nie pisać po śląsku, część trzecia, Wachtyrz.eu[1]

To je nojważniyjsze prawidło przi pisaniu po ślōnsku. Jak sie bydzie przi kożdym słowie zastanŏwiać, żeby było barzij po ślōnsku, to sie bydzie wynŏkwiać i we efekcie wyjdzie szpotlawy tekst. Żeby tego wynŏkwianiŏ niy było, trzeba pamiyntać ô fōndamyntach pisaniŏ po ślōnsku.

Fōndamynta pisaniŏ po ślōnsku

  1. Ślōnskŏ gŏdka to niyma jynzyk antypolski. To, że jakeś słowo istniyje po polsku, niy znaczy, że ône niy je po ślōnsku.
  2. To niy słowa sprawiajōm, że gŏdŏ sie takim jynzykym, a niy inkszym. Jak weznymy słowa jeść, pić, klapsznita, tyj, i i zbudujymy z nich zdanie treści Jadłem klapsznitę i piłem tyj., to niy powiymy tego zdaniŏ po ślōnsku, ino po polsku. Bez to nojbarzij trzeba dŏwać pozōr na gramatykã. Jak sie niy patrzi na gramatykã ino na słownictwo, to sie pisze Ze jich hilfům mogymy gibko bajstlować linki do zajt we inkszym raumje mjan kej artikle. i wychodzi nōm szpotlawy tekst.
  3. Ślōnskŏ gŏdka to niy sōm polske słowa ze podmiyniōnymi głoskami. Niy rozchodzi sie ô to, żeby zamiynić a na o, a potym e na y. Zdanie Republiki mogōm ustalŏć ôficyjne gŏdki swojego regiōnu a posiydziyć włŏsnōm konstutucyje. niyma po ślōnsku. To sōm słowa, co sōm ôdmiyniane jakoś po słowiańsku, ale niy po naszymu. Bydymy to powtŏrzać na zabito: nojważniyjszŏ je gramatyka.
  4. Gŏdka sie zmiyniŏ to niyma argumynt na wymyślanie jynzyka na nowo. Abo sie chce zachować jynzyk ôd praôjcōw, abo sie chce wymyślić coś blank nowego. Jak sie wymyślŏ coś blank nowego, to to niyma już ślōnskŏ gŏdka. Jak sie chce zachować jynzyk ôd praôjcōw, to trzeba siōngać do tego, jak ôni gŏdali.
  5. To, że inakszyj wymŏwiŏsz jakeś słowo, niy znaczy, że ône mŏ być tak zapisowane. To, że gŏdŏsz ōłma, ōłpa i szczewiki, niy znaczy, że tak trzeba pisać. Niy czytōmy litera po literze, ino cołkimi słowami. Przecã po polsku (ja) kopię studnię i (on) kopie studnie wymŏwiŏ sie tak samo. Żŏdyn niy pisze tyż do Rady Języka Polskiego pytań, czymu sie pisze przed, jak sie czytŏ pszet. Niy widzisz tego, bo widzisz cołke słowo, a niy kożdõ literã w tym słowie. Tak samo je ze zŏpisym ślōnskich słōw: jak te słowo przeczytŏsz dwudziesty rŏz, to je przeczytŏsz po swojymu. Bez to piszymy ōma, ōpa i strzewiki, tak jak mōmy we ślōnskij literaturze.

Tōż co robić?

Czytać, czytać i jeszcze rŏz czytać! I niy czytać ino tekstōw ze ôstatnich 10 lŏt, ale tyż starsze. Na ślōnskij Wikipedyji mōmy wszyjsko, co trza do tego, żeby jak nojlepij pisać. A ze lepszym pisaniym idzie lepsze gŏdanie!

Przipisy