Guchołazy, przōdzij tyż Koziŏszyja[1] abo Cygynhals[2] (po polsku i ôficjalnie Głuchołazy, pō niymiecku (Bad) Ziegenhals, po ślōnsko-niymiecku Ziegahåls, po czesku Hlucholazy) to je miasto we ôpolskim wojewōdztwie, we nyskim krysie, nad rzykōm Biołōm i pod Ôpawskimi Gōrami, wele polsko-czeskij granice, siydziba gminu z takim samym mianym. W grudniu 2019 miało 13 505 miyszkańcōw[3].

Guchołazy
Koziŏszyja / Cygynhals

Rynek we Guchołazach
Wapyn {{{dopołniŏcz}}}
Fana Guchołazōw
Wapyn Guchołazōw Fana Guchołazōw
Geografijŏ
Krŏj  Polska
Historycznŏ krajina  Gōrny Ślōnsk
Wojewōdztwo ôpolske
Krys nyski
Gmin Guchołazy
Wysokość 288 m n.p.m.
Spōłrzyndne 50°19′02,21″N 17°23′00,42″E/50,317281 17,383450
Mapa
Społeczyństwo
Nastōnie 13. stolecie
Prziwileje miasta ≈ 1225
Wielość pōmiyszkiwŏczōw 13 505 (2019)
Tyngość zaludniyniŏ 1977 ôs./km²
Administracyjŏ
Wiyrchnia 6,83 km²
Byrger Edward Szupryczyński
Adresa amtu
miasta
Rynek 15
48-340 Głuchołazy
Kerōnkowŏ nōmera (+48) 77
Pocztowy kod 48-340
Ôznaczynie aut ONY
Transzport
Drōgi krŏjowe
Drōgi wojewōdzke
Galeryjŏ we Wikimedia Commons
Internetowŏ zajta

Gyszichta edytuj

Miasto było założōne we 13. stolyciu za kolōnizacyjnyj akcyje ôd wrocławskigo biskupa Lauryntego. Nojstarszŏ zmianka ô Ciginhals pochodzi z roku 1249, piyrszymi ôsadnikami byli hawiyrze, co sam prziszli kopać złoto[4]. Bergmaństwo sie rozwinyło ôsobliwie we 16. stolyciu, ale nikej niy ôsiōngło take rozmiary jak we niydalekim Cukmantlu. Aże do sekularyzacyje we roku 1810 miasto nŏleżało do biskupskigo nyskego ksiynstwa i beztōż było uwŏżane za tajlã Dolnego Ślōnska. Przi ferwaltungowyj reformie we roku 1815 je społym z cołkim nyskim krysym przikuplowali do Regierungsbezirk Oppeln i skuli tego je dzisiŏ czansto wrachowujōm do Gōrnego Ślōnska. We drugij połowie 19. stolyciŏ sie dziynka termalnym zdrzōdłom stały kurortym i dostały ôficjalny sztatus Bad. Bezmała ôd czeskigo ôkreślyniŏ „hluché lázně” mŏ pochodzić spōczesne miano miasta[5].

Ôd roku 1945 Guchołazy nŏleżōm do Polski, chocia i po piyrszyj, i po drugij światowyj wojnie miała na nie chyntkã Czechosłowacyjŏ, a to skirz tranzytowyj ajzynbanowyj sztreki ze Ôpawy do Frywołdowa (Jesiōnika)[6].

Historyczne cyntrum miasta je moc dobrze zachowane. Pojstrzōd nojcynnijszych zabytkōw sōm farski kościōł świyntego Lauryntego ze 13. stolyciŏ przebudowany barokowo we latach 1729–1731 i gotyckŏ wieża ôd gōrnyj miejskij fōrty, ô keryj piyrszŏ zmianka pochodzi z roku 1418. Tradycyje Bad Ziegenhals, kere za Polski niy były kōntynuowane, przipōminŏ dŏwny kurpark we połedniowyj czyńści miasta pod Przodniōm Kopōm (495 m n.m.).

Kamracke miasta edytuj

Guchołazy sōm skamracōne ze:

Przipisy

  1. Polskŏ forma Koziaszyja sie pojawiŏ we publikacyji Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej ôd Józefa Lompy (str. 28) i we Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (tōm IV, str. 543).
  2. We zŏpisie Cygenhals pojawiŏ sie we wykŏzie ślōnskich miast na patyncie ôd krōla Fridricha z roku 1750.
  3. Podug ôficjalnego statystycznego portalu Polska w liczbach, dostymp 2021-03-07
  4. Paul Kutzer. Über den Ortsnamen Ziegenhals. „Oberschlesische Heimat”, s. 101–109, 1908. Oppeln: Oberschlesisches Heimatverein (mjym.). 
  5. Głuchołazy: zdrowe uzdrowisko pełne historii (pol.). 8 Stóp, 21.8.2020. [dostymp 2021-03-07].
  6. Ôbocz sie ôsme mymorandum Edvarda Beneša na pokojowõ kōnferyncyjõ we Paryżu 1919 i Tomasz Leszkowicz: Kryzys polsko-czechosłowacki 1945 roku – dogrywka przedwojennego konfliktu (pol.). Histmag, 2.10.2016. [dostymp 2021-03-07].