Szwecyjŏ
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Szwecyjŏ (szwedz. Sverige), ôficjalnie Krōlestwo Szwecyje (szwedz. Konungariket Sverige) – nordycke państwo na Skandynawskim Pōłwyspie we Pōłnocnyj Ojropie. Mŏ granicã z Norwygijōm na zachodzie a Finlandyjōm na wschodzie, je tyż skuplowanŏ z Danijōm bez most Øresund.
| |||||
| |||||
| Motto: (szw.) För Sverige i tiden (Dlŏ Szwecyje - z duchym czasu) | |||||
| Hymn: (Tyś dŏwnŏ, Tyś swobodnŏ) Kungssången – hymn krōlewski (Pieśń krōla) | |||||
| |||||
| Kōnstytucyjŏ | Kōnstytucyjŏ Szwecyje | ||||
| Ôficjalnŏ gŏdka | szwedzkŏ | ||||
| Stolica | Sztokholm | ||||
| Polityczny systym | krōlewskŏ parlamyntarnŏ mōnarchijŏ | ||||
| Zorta państwa | unitarne państwo | ||||
| Gowa państwa | krōl Karol XVI Gustaw | ||||
| Szef rzōndu | prymier Magdalena Andersson | ||||
| Wiyrchnia • cołkŏ • wody strzōdlōndowe |
56. na świecie 450 295 km² 8,67% | ||||
| Liczba ludności (2020) • całkowita • tyngość zaludniyniŏ • nacyje i etniczne grupy |
88. na świecie 10 327 789 24 ôsōb/km² Szwedzi: 90,8% Finowie: 3,1% | ||||
| PKB (2019) • cołke • na ôsobã |
528,9 mld USD 53 867 USD | ||||
| PKB (PSN) (2018) • cołke • na ôsobã |
542,8 mld miyndzynŏr. dolarōw 52 719 miyndzynŏr. dolarōw | ||||
| waluta | 1 szwedzkŏ korōna = 100 öre (SEK) | ||||
| Czasowŏ strefa | UTC +1 – zima UTC +2 – lato | ||||
| Kod ISO 3166 | SE | ||||
| Internetowŏ dōmyna | .se | ||||
| Kod autowy | S | ||||
| Kod fligerowy | SE | ||||
| Telefōniczny kod | +46 | ||||
 | |||||
Szwecyjŏ mŏ 450 295 km² a skirz tego je to trzeci nojsrogszy podle wiyrchnie sztat Ojropejskij Unije. Miyszkŏ sam kole 9,4 milijōna ludzi. Je to państwo z małōm tyngościōm zaludniyniŏ – 21 per./km² – a cołkŏ populacyjŏ je skōncyntrowanŏ w połedniowyj tajli. Wiyncyj jak 85% populacyje żyje we miejskich zōnach. Stolicōm Szwecyje je Sztokholm, kery je aji nojsrogszym szwedzkim miastym.
Jako samostanowiōny a jednolity krej Szwecyjŏ powstała we strzedniowieczu. We XVII stoleciu istniało Szwedzke Imperium a patrziło ôno do nojważniyjszych państw Ojropy. Mocka podbitych terynōw straciyła we XVIII a XIX stolyciu, miyndzy inkszymi Finlandyjõ lŏ Rusyje we 1809. Ôstatniŏ wojna, we keryj bojowała Szwecyjŏ bōła we 1814, kej wmusiyła Norwygiji persōnalnõ unijõ (do 1905). Ôd 2024 je czōnkym NATO, wczaśnij bōła państwym neutralnym. Z Ojropejskōm Unijōm sie skuplowała we 1995, je tyż czōnkym OECD.
Dzisiŏ Szwecyjŏ je kōnstytucyjnŏ mōnarchijŏ z parlamyntarnōm dymokracyjōm i fest rozwiniyntōm gospodarkōm. Mŏ trzeci plac w Democracy Index rychtowanym ôd cajtōngu The Economist a dziywiōnty w Indeksie HDI. We 2010 roku miała nojgibcijszy ekōnōmiczny wezrost a nojsrogszy poziōm innowacyjności w Ojropie. Światowe Ekōnōmiczne Forum uznało jã za nojbarzij kōnkuryncyjny ojropejski sztat.
Przipisy
| Państwa Ojropy | |||
|
Albańijo • Andora • Austrijo • Belgijo • Bjołoruś • Bośńa a Hercegowina • Bułgaryjo • Chorwacyjo • Czesko Republika • Czorno Gůra • Dańijo • Estůńijo • Finlandyjo • Francyjo • Grecyjo • Irlandyjo • Islandyjo • Italijo • Liechtenstein • Litwa • Luksymburg • Łotwa • Madźary • Malta • Mjymcy • Mołdawijo • Můnako • Norwygijo • Ńiderlandy • Polsko • Portugalijo • Půłnocno Macedůńijo • Rusyjo • Růmůńijo • San Marino • Słowacyjo • Słowyńijo • Syrbijo • Szpańijo • Szwecyjo • Szwajcaryjo • Turcyjo • Ukrajina • Watykůn • Wjelgo Brytańijo | |||