Wikipedia

Ślōnskŏ nacyjŏ

nacyja, kero miyszko na Ślōnsku
 Ślabikŏrzowe abecadło
Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim.

Ślōnskŏ nacyjŏ (abo mogymy pedzieć Ślōnzŏki) wedle wielu je to nacyjŏ, kero miyszko na Ślōnsku i ôdznaczo siy ôd nacyji polskij, miymieckij, czeskij a słowackij bez to, że mŏ inkszõ kulturã, historyjõ i gŏdkã. Wielgŏ tajla politykrōw i inkszych gŏdŏ, że takij nacyje niy było i niy mŏ, a to że Ślōnzŏki robiom kole tego larmo, idzie z gospodorczych zmion kōńca 20. i poczōntku 21. wiekōw (zawiyraniy grub i inkszych pedsiymbiorstw powiōnzanych z industryjom).

Ślōnzŏki

„Ślōnskŏ nacyjŏ bōła, je a bydzie” - transparyt na Marszu Autōnōmije we roku 2013
Populacyjŏ ≈ 821 246
Państwo  Polska: kole 809 000[1]
 Czesko Republika: 12 231[2]
 Słowacyjŏ: 15[3]
Rejōn  Gōrny Ślōnsk
Gŏdka ślōnskŏ
Religijŏ katolicyzm, luteranizm, ateizm
Skupina Ślōnzŏki
Karta

Ôdsetek Ślōnzŏkōw we krysach ślōnskigo a ôpolskigo wojywōdztwa
Galeryjŏ zdjyńć a grafik we Wikimedia Commons

Ślōnskij nacyji niy uznawo żōdne państwo. Polski Nojwyższy Gyricht we 1998 roku i we 2007 roku przijōn, iże we wszeôbecnyj ôbywatelskij ôcynie Ślōnzŏki niy sōm uwŏżani za ôsobnõ nacyjõ[4]. Skargã na uzdanie z 1998 roku ôddalōł Ojropejski Trybunoł Praw Czowieka we 2004 roku, jednak niy zajōn ôn stanowiska we sprawie istniyniŏ abo niyistniyniŏ ślōnskij nacyje[5].

We 2006 roku Rejōnowy Gyricht w Katowicach stwiyrdziōł, iże niyma stykajōnce dlŏ przijyńciŏ istniyniŏ ôsobnyj ślōnskij nacyje – samo wnyntrzne przekōnanie ô tym grupy ludzi, eli nawet deklarowanie takij nacyje we wykazach. Przedstawiōł poglōnd, iże ślōnskŏ nacyjŏ niy je we wszeôbecnyj świadōmości ani tyż we prawnych aktach, a widzynie ôdrymbności Ślōnzŏkōw (gŏdkowe, ôbyczajowe) wiōnże sie radszyj z historycznymi regiōnami (Gōrny Ślōnsk, Dolny Ślōnsk, Cieszyński Ślōnsk) krŏju, a niy z istniyniym ślōnskij nacyje. Zdanie to aprobowoł Gyricht Nojwyższy we 2007 roku[6][7].

Patriotyzm lokalny, kery przibroł tyż formã ruchu nŏrodnościowygo, zaczōn sie rodzić na Ślōnsku na zaczōntku 20. stoleciŏ[8].

Ôrganizacyje

edytuj

Ôrganizacyjōm dōnżōncõ do uznaniŏ ślōnskij nacyje je Ruch Autōnōmije Ślōnska, kerego cwekym je utworzynie autōnōmicznego regiōnu, we historycznych granicach Gōrnego Ślōnska, kery nawiōnzowołby do przedwojynnyj autōnōmije ślōnskigo wojywōdztwa. Ku cylu rozbudzania świadōmości nŏrodnyj Ślōnzŏkōw dzioła tyż tm. „Związek Ludności Narodowości Śląskiej”, kery ôd 1996 roku ubiygoł sie ô zaregistrowanie jako zwiōnzek.

Piyrszym wpisanym do regestu zwiōnzkiem ôdwołujōncym sie prōmp do ślōnskij tożsamości nŏrodnyj je Stŏwarziszynie Ôsōb Nŏrodowości Ślōnskij. Wpisu dokōnoł we dniu 21 grudnia 2011 Rejōnowy Gyricht w Ôpolu[9][10]. Jednak Nojwyższy Gyricht uchylōł uzdanie ôddalajōnce apelacyjõ ôd uzdaniŏ ô wpisie i przekŏzoł sprawã do pōnownego rozpoznaniŏ apelacyje[11].

Teryn zamiyszkaniŏ

edytuj

Podle polskigo spisu powszechnego, ślōnskõ nacyjõ deklarowali miyszkańcy nastympujōncych krysōw[uwaga 1]:

Krys 2002[12] 2011[13] Wojywōdztwo
%
Ślōnzŏkōw 		Wielość
Ślōnzŏkōw 		%
Ślōnzŏkōw 		Wielość
Ślōnzŏkōw
  Bielsko-Biołŏ 0,03 66 0,8 1323 ślōnske
  bieruńsko-lyńdziński 9,0 5050 36,9 21318 ślōnske
  byńdziński 0,04 51 1,1 1690 ślōnske
  Bytōm 3,7 7114 17,6 31109 ślōnske
  Chorzōw 5,9 6981 33,8 37782 ślōnske
  cieszyński 0,6 880 5,5 9653 ślōnske
  Glywice 1,0 2154 9,7 18169 ślōnske
  glywicki 5,2 6164 26,1 30050 ślōnske
  Jastrzymbie-Zdrōj 1,0 1000 9,9 9108 ślōnske
  kandrzińsko-kozielski 1,4 1467 13,3 13175 ôpolske
  Katowice 5,4 17777 24,4 78838 ślōnske
  kluczborski 0,3 265 4,5 3042 ôpolske
  Krakōw brak danych 0,5 2089 małopolske
krapkowski 6,8 4767 25,9 17058 ôpolske
  lubliniecki 5,4 4194 27,4 21142 ślōnske
  mikołowski 11,0 9901 40,5 38140 ślōnske
  Myslowice 3,7 2794 26,3 19836 ślōnske
  ôleski 4,4 2670 13,2 11688 ôpolske
  Ôpole 0,7 921 3,7 4593 ôpolske
  ôpolski 5,3 7183 20,3 27019 ôpolske
  Piekary 7,0 4278 36,5 21147 ślōnske
  prudnicki 1,3 819 10,5 6074 ôpolske
  pszczyński 6,1 6329 30,1 32468 ślōnske
  raciborski 5,6 6451 22,8 25049 ślōnske
  rybnicki 15,0 10967 41,5 31554 ślōnske
  Rybnik 6,3 8980 27,9 39323 ślōnske
  Siemanowice 8,2 6053 29,7 20832 ślōnske
  Sosnowiec 0,04 83 0,7 1434 ślōnske
  strzelecki 6,8 5618 29,0 22317 ôpolske
  Ślōnskŏ Ruda 5,4 8183 35,8 50971 ślōnske
  Świyntochłowice 4,7 2636 32,2 17119 ślōnske
  tarnogōrski 9,0 12038 32,7 45178 ślōnske
  Tychy 1,2 1558 16,5 21342 ślōnske
  Warszawa brak danych 0,2 3048 mazowiecke
  władzisławski 6,6 10180 34,3 54319 ślōnske
  Wrocław brak danych 0,3 2029 dolnoślōnske
  Zŏbrze 2,0 3835 14,6 26438 ślōnske
  Żory 4,1 2623 18,5 11504 ślōnske

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Ino te krysy, w kerych we 2011 roku deklarowało bez 1000 miyszkańcōw.

Przipisy

  1. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 Podstawowe informacje o sytuacji demograficzno-społecznej ludności Polski oraz zasobach mieszkaniowych (Stan w dniu 31 III 2011 r.). 2012-03-22. [dostymp 2012-03-22].
  2. ↑ Wyniki Spisu we Republice Czeskij z 2011 (wynik niy zarachowuje miynszanych deklaracyji)
  3. ↑ Slovenská menšina v ČR a česká menšina v SR
  4. ↑ Postanowienie SN > III SK 20/06 > Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych > Orzecznictwo Sądu Najwyższego > Prawo.Money.pl, prawo.money.pl [dostymp 2021-03-15].
  5. ↑ CASE OF GORZELIK AND OTHERS v. POLAND (Application no. 44158/98)
  6. ↑ Postanowienie SN > III SK 20/06 > Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych > Orzecznictwo Sądu Najwyższego > Prawo.Money.pl, prawo.money.pl [dostymp 2021-03-15].
  7. ↑ Postanowienie z dnia 14 lutego 2007 r. III SK 20/06
  8. ↑ Tomasz Sobczuk, Skąd wzięli się Ślązacy? O przemianach w strukturze ludnościowej na Śląsku na przestrzeni wieków, „Ślōnskŏ Szwalbka”, Katowice: Ruch Autůnůmije Ślůnska, styczyń 2014, s. 7, ISSN 1232-8383 (polski).
  9. ↑ amk: Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zarejestrowane. Rzeczpospolita, 2011-12-29. [dostymp 2011-12-29].
  10. ↑ Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zarejestrowane! [1], dostymp 07.01.2012.
  11. ↑ Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. III SK 10/13.
  12. ↑ Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.
  13. ↑ Krzysztof Ogiolda, Ślązacy na Śląsku wszędzie są mniejszością, Nowa Trybuna Opolska, 31 lipca 2013 [dostymp 2021-03-14] (polski).
Zdrzōdło "https://szl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ślōnskŏ_nacyjŏ&oldid=371009"